Βασική Θεωρία

## 🌟 Ο Διαφωτισμός 🌟 ### 🏛️ Το πλαίσιο διαμόρφωσης του Από τα τέλη του 17ου αιώνα, οι χώρες της δυτικής Ευρώπης γνωρίζουν ταχύτατους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης και πνευματικής προόδου. Αντίθετα, οι χώρες της κεντρικής και της βόρειας Ευρώπης παρακολουθούν από απόσταση τις μεταβολές ή παραμένουν στο περιθώριο. Αλλά ακόμη και μεταξύ των δυτικών χωρών υπάρχει ανισομερής ανάπτυξη, ανάλογα με το βαθμό συμμετοχής τους στις εξελίξεις. - **Αγγλία**: Αναδεικνύεται από τις αρχές του 18ου αιώνα ως η μεγαλύτερη εμπορική και ναυτική δύναμη στον κόσμο. - Η αστική τάξη επικρατεί πολιτικά, επιβάλλοντας τη συνταγματική μοναρχία και τον κοινοβουλευτισμό με την <Tooltip> <TooltipTrigger> Ένδοξη Επανάσταση </TooltipTrigger> <TooltipContent> Επανάσταση το 1688 που εγκαθίδρυσε τη συνταγματική μοναρχία στην Αγγλία. </TooltipContent> </Tooltip> (1688). - Η Αγγλία γίνεται πόλος έλξης για όσους επιθυμούν να ζήσουν σε συνθήκες φιλελευθερισμού. <Fact title='Ανεκτικότητα'> "Δε μας έδωσες καρδιά για να μισούμε ο ένας τον άλλο και χέρια για να αλληλοσφαζόμαστε, θεέ όλων των όντων, όλης της οικουμένης και όλων των εποχών. Μακάρι οι άνθρωποι να μπορούσαν να θυμηθούν ότι είναι αδέλφια!" Από το **Δοκίμιο για την ανεκτικότητα** (1763) του Βολταίρου. </Fact> - **Γαλλία**: Αντιμετωπίζει παρατεταμένη κρίση. - Η απόλυτη μοναρχία αποτελεί τροχοπέδη για την αστική τάξη, η οποία επιδιώκει αλλαγές στην πολιτική και κοινωνική δομή. - Η κρίση αυτή κορυφώνεται με την <Tooltip> <TooltipTrigger> Γαλλική Επανάσταση </TooltipTrigger> <TooltipContent> Επανάσταση το 1789 που οδήγησε στην πτώση της μοναρχίας στη Γαλλία. </TooltipContent> </Tooltip>. ### 💡 Οι ιδέες και οι φορείς τους Οι εκφραστές του Διαφωτισμού, γνωστοί ως φιλόσοφοι, δεν περιορίζονται μόνον στην ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων, αλλά προτείνουν λύσεις για τη βελτίωση του ανθρώπου και την ανάπλαση της κοινωνίας, βασιζόμενοι στην επιστήμη και τον ορθό λόγο. - **Βολταίρος (1694-1778)**: Στρέφεται κατά του θρησκευτικού φανατισμού και υπερασπίζεται την ανεξιθρησκία. - Απόσπασμα από το <Tooltip> <TooltipTrigger> Φιλοσοφικό Λεξικό </TooltipTrigger> <TooltipContent> Έργο του Βολταίρου που περιέχει θέματα φιλοσοφίας και κριτικής σκέψης. </TooltipContent> </Tooltip>: "Η φρικτή διχόνοια μάς διδάσκει ότι έχουμε χρέος να παραβλέπουμε τα λάθη του άλλου. Το μεγαλύτερο κακό είναι η διχόνοια και η αμοιβαία ανοχή είναι το βάλσαμο." - **Τζον Λοκ (1632-1704)**: Προτείνει την αρχή του κοινωνικού συμβολαίου, όπου οι κυβερνήσεις συγκροτούνται βάσει συμφωνίας με το λαό. - Η παραβίαση αυτής της συμφωνίας δίνει το δικαίωμα στον λαό να αντισταθεί και να επαναστατήσει. - **Μοντεσκιέ (1689-1755)**: Διατυπώνει τη θεωρία της διάκρισης των εξουσιών στο έργο <Tooltip> <TooltipTrigger> Το Πνεύμα των Νόμων </TooltipTrigger> <TooltipContent> Έργο του Μοντεσκιέ που προτείνει τη διάκριση των εξουσιών σε νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική. </TooltipContent> </Tooltip> (1748). <Fact title='Ελευθερία και διάκριση των εξουσιών'> "Υπάρχουν σε κάθε κράτος τρία είδη εξουσίας: η νομοθετική, η εκτελεστική και η δικαστική. Αν η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία είναι συγκεντρωμένες στο ίδιο πρόσωπο, δεν υπάρχει ελευθερία." Από το **Πνεύμα των Νόμων** του Μοντεσκιέ. </Fact> - **Ρουσσώ (1712-1778)**: Υπερασπίζεται την ελευθερία και την ισότητα στο έργο <Tooltip> <TooltipTrigger> Κοινωνικό Συμβόλαιο </TooltipTrigger> <TooltipContent> Έργο του Ρουσσώ που υποστηρίζει ότι η νομοθετική εξουσία ανήκει στον λαό. </TooltipContent> </Tooltip> (1762). - Θεωρεί τη γενική βούληση ως την κυρίαρχη δύναμη και προτείνει τη δημοκρατική διακυβέρνηση. ### 🌐 Η διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού Οι ιδέες του Διαφωτισμού διαδόθηκαν μέσω εφημερίδων, βιβλίων, της <Tooltip> <TooltipTrigger> Γαλλικής Εγκυκλοπαίδειας </TooltipTrigger> <TooltipContent> Έργο των διαφωτιστών, υπό την επιμέλεια του Ντιντερό, που περιείχε γνώσεις από επιστήμες, τέχνες και επαγγέλματα. </TooltipContent> </Tooltip>, κοινωνικών συγκεντρώσεων, επιστημονικών ακαδημιών, λεσχών και μυστικών ενώσεων. <Fact title='Η αρετή'> "Τι είναι αρετή; Ευεργεσία του πλησίον. Ο ενάρετος κάνει καλό στους άλλους." Από το **Φιλοσοφικό Λεξικό** του Βολταίρου (1764). </Fact> ### 📜 Επιδράσεις του Διαφωτισμού Οι ιδέες του Διαφωτισμού διαμόρφωσαν το πνευματικό υπόβαθρο για ριζικές αλλαγές στην Ευρώπη και την Αμερική, συμβάλλοντας στη βελτίωση της ζωής, στη διεύρυνση της εκπαίδευσης, στην υποχώρηση του θρησκευτικού φανατισμού, και στην ενίσχυση της ισότητας και της κατάργησης της δουλείας. - **Στην Ευρώπη και την Αμερική**: - Οι ιδέες του <Tooltip> <TooltipTrigger> Λοκ </TooltipTrigger> <TooltipContent> Επιρροή στην αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας (1776). </TooltipContent> </Tooltip>, του <Tooltip> <TooltipTrigger> Μοντεσκιέ </TooltipTrigger> <TooltipContent> Επιρροή στα βασικά άρθρα του Αμερικανικού Συντάγματος (1787). </TooltipContent> </Tooltip> και του <Tooltip> <TooltipTrigger> Ρουσσώ </TooltipTrigger> <TooltipContent> Επιρροή στη Γαλλική Επανάσταση (1789). </TooltipContent> </Tooltip> ήταν καθοριστικές. - **Στον ελληνικό χώρο και τη Βαλκανική**: - Ο Διαφωτισμός μεταδόθηκε μέσω των παροικιών και συνέβαλε στη δημιουργία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού (1750-1821). - Σημαντικοί εκπρόσωποι: <Tooltip> <TooltipTrigger> Ρήγας Βελεστινλής </TooltipTrigger> <TooltipContent> Επιδίωξε να προετοιμάσει τους Έλληνες για την απελευθέρωση μέσω της ορθολογικής σκέψης. </TooltipContent> </Tooltip> και <Tooltip> <TooltipTrigger> Αδαμάντιος Κοραής </TooltipTrigger> <TooltipContent> Υποστήριξε τη μετάδοση των ευρωπαϊκών αξιών και της παιδείας στους Έλληνες. </TooltipContent> </Tooltip>. - Η πνευματική δραστηριότητα συνέβαλε στην ωρίμαση της ιδέας για εθνική απελευθέρωση στηριζόμενη σε ελληνικές δυνάμεις. <Fact title='Τα αγαθά της παιδείας'> "Η παιδεία, όταν μοιράζεται αναλόγως σε ένα έθνος, γίνεται φραγμός στις επιχειρήσεις των κακών ανθρώπων." Από τον **Παπατρέχα** του Κοραή. </Fact> Με αυτές τις αλλαγές και επιρροές, ο Διαφωτισμός άφησε ανεξίτηλο σημάδι στην πορεία της ανθρωπότητας προς την πρόοδο και την ελευθερία.