Περίληψη Μαθήματος

## Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 🏰⚔️ Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά. Ο Αλέξιος Α' Κομνηνός απομακρύνει τους Νορμανδούς. --- ### ⚔️ Οι Σελτζούκοι Τούρκοι Στα μέσα του 11ου αιώνα, οι Σελτζούκοι Τούρκοι απειλούσαν τις ανατολικές περιοχές της αυτοκρατορίας: - Οι Σελτζούκοι, λαός ασιατικής καταγωγής, υπηρετούσαν ως μισθοφόροι στους Άραβες και υιοθέτησαν τη μουσουλμανική θρησκεία 🌙. - Με αρχηγό τον Άλπ-Αρσλάν, πέρασαν τα σχεδόν αφύλακτα βυζαντινά σύνορα, κατέκτησαν τις ανατολικές επαρχίες της Αρμενίας και της Καππαδοκίας και έφτασαν ως την Καισάρεια 🗺️. - Το 1068, ο Ρωμανός Δ’ Διογένης, καταγόμενος από την Καππαδοκία, ανέλαβε αυτοκράτορας και οργάνωσε ένα αξιόμαχο εκστρατευτικό σώμα για να αντιμετωπίσει τους Σελτζούκους ⚔️. - Στη μάχη του Ματζικέρτ το 1071, ο στρατός του Ρωμανού έπαθε μεγάλη καταστροφή και ο ίδιος πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Τούρκους, με αποτέλεσμα οι Σελτζούκοι να καταλάβουν ολόκληρη σχεδόν τη Μικρά Ασία. ### ⚔️ Οι Νορμανδοί Την ίδια περίπου εποχή εμφανίστηκε στη Δύση ένας άλλος λαός, οι Νορμανδοί: - Οι Νορμανδοί, λαός με ναυτικές ικανότητες, κατέβηκαν από τη Σκανδιναβία και τη Βόρεια Ευρώπη και κατέκτησαν τα βυζαντινά εδάφη της Νότιας Ιταλίας 🚢. - Στη συνέχεια πέρασαν στη Βαλκανική, κατέλαβαν το Δυρράχιο και, ακολουθώντας την Εγνατία οδό, βάδισαν κατά της Θεσσαλονίκης και της Κωνσταντινούπολης 🗺️. - Μια άλλη ναυτική ομάδα τους κινήθηκε προς την Πελοπόννησο και λεηλάτησε τα παράλιά της 🌊. ### 🛡️ Ο Αλέξιος Α' Κομνηνός Ο Αλέξιος Α' Κομνηνός ανέλαβε αυτοκράτορας το 1081 και προσπάθησε να οργανώσει το κράτος και να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο των Σελτζούκων και των Νορμανδών: - Ζήτησε βοήθεια από τους Βενετούς, δίνοντάς τους εμπορικά προνόμια στη Μεσόγειο και στα βυζαντινά λιμάνια ⚓. - Στην Κωνσταντινούπολη τους επέτρεψε να εγκατασταθούν έξω από τα τείχη, στην έξοδο του Κεράτιου, στο Γαλατά, και να δημιουργήσουν εκεί δική τους εμπορική συνοικία χωρίς να πληρώνουν φόρους. - Οι Βενετοί βοήθησαν τους Βυζαντινούς στη θάλασσα και από κοινού κατάφεραν να νικήσουν τους Νορμανδούς και να τους απομακρύνουν από τα Βαλκάνια 🛡️. --- ### 🏛️ Ιστορικά Γεγονότα και Πρόσωπα **Ρωμανός Δ’ Διογένης**: - «Ο αρχηγός των Σελτζούκων Τούρκων, Άλπ-Αρσλάν, μετά τη μάχη του Ματζικέρτ φέρθηκε στον αιχμάλωτο αυτοκράτορα Ρωμανό Δ' με καλοσύνη. Τον κάλεσε στο γεύμα και του είπε: "Μη φοβάσαι, δε θα πάθεις κανένα κακό. Θα τιμηθείς όπως αξίζει στη βασιλική σου μεγαλειότητα. Γιατί πιστεύω πως είναι ανόητος ο άνθρωπος εκείνος που δε συλλογίζεται ότι η τύχη μεταβάλλεται και δε σέβεται τις συμφορές των άλλων". Και, τηρώντας το λόγο του, τον ελευθέρωσε μαζί με τους άνδρες της φρουράς του και υπέγραψε συνθήκη ειρήνης μαζί του.» - Μ. Ψελλός, Χρονογραφία **Αλέξιος Α' Κομνηνός**: - Όταν γύρισε στο παλάτι από τους πολέμους με τους Νορμανδούς, η γυναίκα του Ειρήνη του χάρισε μια κόρη, την Άννα Κομνηνή. Ο Αλέξιος σήκωσε τα μάτια στον ουρανό και ευχαρίστησε τον Κύριο. Μέσα στην κούνια τής φόρεσαν το αυτοκρατορικό διάδημα και την αρραβώνιασαν με το δεκάχρονο Κωνσταντίνο Δούκα, γιο του εκθρονισμένου αυτοκράτορα Μ. Δούκα. - Σοφία Παπαδάκη, Ιστορίες από το Βυζάντιο --- ### 📚 Βασικές Έννοιες - **Σελτζούκοι Τούρκοι**: Ασιατικός λαός που υιοθέτησε τη μουσουλμανική θρησκεία και απειλούσε τις ανατολικές περιοχές της αυτοκρατορίας 🗺️. - **Νορμανδοί**: Λαός με ναυτικές ικανότητες που κατέκτησε τα βυζαντινά εδάφη της Νότιας Ιταλίας και απειλούσε την Κωνσταντινούπολη 🚢. - **Αλέξιος Α' Κομνηνός**: Αυτοκράτορας του Βυζαντίου που απομάκρυνε τους Νορμανδούς και ζήτησε βοήθεια από τους Βενετούς 🛡️. --- ### 📜 Άλλα Στοιχεία **Τσάμικος** (Στίχοι: Νίκου Γκάτσου, Μουσική: Μάνου Χατζιδάκι) Στα κακοτράχαλα τα βουνά, με το σουραύλι και το ζουρνά, πάνω στην πέτρα την αγιασμένη, χορεύουν τώρα τρεις αντρειωμένοι. Ο Νικηφόρος κι ο Διγενής κι ο γιος της Άννας της Κομνηνής. Δική τους είναι μια φλούδα γης, μα εσύ, Χριστέ μου, τους ευλογείς για να γλιτώσουν αυτή τη φλούδα, απ’ το τσακάλι και την αρκούδα. Δες πως χορεύει ο Νικηταράς κι αηδόνι γίνεται ο ταμπουράς! Από την Ήπειρο στο Μοριά κι απ’ το σκοτάδι στην λευτεριά. Το πανηγύρι κρατάει χρόνια, στα μαρμαρένια του Χάρου αλώνια. Κριτής κι αφέντης είν’ ο θεός και δραγουμάνος του ο λαός. --- ✨ Οι νέοι εχθροί, Σελτζούκοι Τούρκοι και Νορμανδοί, απειλούσαν την αυτοκρατορία, αλλά ο Αλέξιος Α' Κομνηνός κατάφερε να τους απομακρύνει, εξασφαλίζοντας την επιβίωση της αυτοκρατορίας. ✨