Κεφάλαιο 6

<!-- wp:heading --> <h2>Χρησιμοποίησε και εφάρμοσε τις έννοιες που έμαθες:</h2> <!-- /wp:heading --> <!-- wp:paragraph --> <p></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>1. Συμπλήρωσε τις λέξεις που λείπουν από το παρακάτω κείμενο έτσι ώστε οι προτάσεις που προκύπτουν να είναι επιστημονικά ορθές:</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>α. Βλέπουμε ένα αντικείμενο όταν <strong>φως </strong>το οποίο προέρχεται από αυτό εισέλθει στα <strong>μάτια </strong>μας. Τότε το φως διεγείρει τα <strong>οπτικά </strong>κύτταρα και η διέγερση αυτή μεταβιβάζεται στον <strong>εγκέφαλο</strong>. Ένα αντικείμενο μπορεί να εκπέμπει το ίδιο φως οπότε ονομάζεται <strong>αυτόφωτο </strong>ή να επανεκπέμπει τοφως που φτάνει σε αυτό οπότε ονομάζεται <strong>ετερόφωτο</strong>.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>β. Το φως είναι μια μορφή <strong>ενέργειας</strong>. Η φωτεινή ενέργεια μεταφέρεται από τα <strong>φωτόνια</strong>. Κάθε φωτόνιο μεταφέρει <strong>καθορισμένη </strong>ποσότητα ενέργειας. Το <strong>χρώμα </strong>του εκπεμπόμενου φωτός καθορίζεται από την ενέργεια των φωτονίων από τα οποία αποτελείται.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>γ. Μέσα ��ε κάθε ομογενές υλικό το φως διαδίδεται <strong>ευθύγραμμα</strong>. Εκτός από την ύλη το φως διαδίδεται και στο <strong>κενό</strong>. Τα σώματα μέσα στα οποία διαδίδεται το φως, τα ονομάζουμε <strong>διαφανή</strong>. Αντιθέτως τα σώματα μέσα στα οποία δεν διαδίδεται το φως, τα ονομάζουμε <strong>αδιαφανή</strong>.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>2. Σε ποιες ή σε ποια από τις επόμενες προτάσεις το περιεχόμενό τους είναι επιστημονικά ορθό; Βλέπουμε ένα αντικείμενο όταν: </strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>α) το αντικείμενο εκπέμπει φως, </p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>β) το αντικείμενο φωτίζεται από φωτεινή πηγή, </strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>γ) φως από το αντικείμενο φτάνει στα μάτια μας.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>3. Να χαρακτηρίσεις με Σ τις προτάσεις των οποίων το περιεχόμενο είναι επιστημονικά ορθό και με Λ αυτές που το περιεχόμενό τους είναι επιστημονικά λανθασμένο.</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>α. Ένα σώμα που εκπέμπει φως είναι φωτεινή πηγή.<strong>Σ</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>β. Σε κάθε φωτεινή πηγή κάποια μορφή ενέργειας μετατρέπεται σε φωτεινή.<strong>Σ</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>γ. Μόνο τα στερεά σώματα μπορούν να εκπέμπουν φως όταν αποκτήσουν υψηλή θερμοκρασία.<strong>Λ</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>δ. Ένα σώμα, για να εκπέμψει φως, πρέπει να έχει υψηλή θερμοκρασία.<strong>Λ</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>4. Να περιγράψεις τις μετατροπές ενέργειας που συμβαίνουν: </strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>α) σ’ έναν ηλεκτρικό λαμπτήρα που φωτοβολεί, </strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Σ'έναν ηλεκτρικό λαμπτήρα που φωτοβολεί, η ηλεκτρική ενέργεια μετατρέπεται σε φωτεινή ενέργεια.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>β) σε ένα αναμμένο κερί, </strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Σε ένα αναμμένο κερί, η χημική ενέργεια μετατρέπεται σε φωτεινή και θερμική ενέργεια.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>γ) όταν το ηλιακό φως πέφτει πάνω στα φύλλα των δέντρων, </strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Όταν το ηλιακό φως πέφτει πάνω στα φύλλα των δέντρων, η φωτεινή ενέργεια μετατρέπεται σε χημική ενέργεια.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>δ) όταν το ηλιακό φως προσπίπτει στον συλλέκτη του ηλιακού θερμοσίφωνα, </strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Όταν το ηλιακό φως προσπίπτει στον συλλέκτη του ηλιακού θερμοσίφωνα, η φωτεινή ενέργεια μετατρέπεται σε θερμική ενέργεια.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>ε) όταν το φως προσπίπτει σ’ ένα ακτινόμετρο.</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Όταν το φως προσπίπτει σ’ ένα ακτινόμετρο, η φωτεινή ενέργεια μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>5. Ταξινόμησε τα παρακάτω σώματα σε αυτόφωτα και ετερόφωτα: α) Ήλιος, β) Σελήνη, γ) Αυγερινός (πλανήτης Αφροδίτη), δ) Πούλια (αστερισμός), ε) αναμμένο κερί.</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>α) Ήλιος: αυτόφωτο</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>β) Σελήνη: ετερόφωτο</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>γ) Αυγερινός (πλανήτης Αφροδίτη): ετερόφωτο</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>δ) Πούλια (αστερισμός): αυτόφωτο</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>ε) αναμμένο κερί: αυτόφωτο</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>6. Κατάταξε τα παρακάτω σώματα σε διαφανή, ημιδιαφανή, αδιαφανή: νερό, αέρας, γυαλί, ξύλο, γαλακτόχρωμο τζάμι, αλουμινόχαρτο, χαρτί, φωτογραφικό φιλμ, έγχρωμο τζάμι.</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Νερό: διαφανές, Αέρας: διαφανής, Γυαλί: ημιδιαφανές, Ξύλο: αδιαφανές, Γαλακτόχρωμο τζάμι: ημιδιαφανές, Αλουμινόχαρτο:αδιαφανές, Χαρτί: αδιαφανές, Φωτογραφικό φιλμ: ημιδιαφανές, Έγχρωμο τζάμι: διαφανές</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>7. Πότε και γιατί σχηματίζεται η σκιά;</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Σκιά σχηματίζουν τα αδιαφανή σώματα όταν αυτά φωτίζονται από μια φωτεινή πηγή. Η σκιά ενός σώματος σχηματίζεται στις περιοχές εκείνες όπου δεν φθάνουν οι ακτίνες που προέρχονται από τη φωτεινή πηγή, γιατί στην πορεία τους παρεμβάλλεται το αδιαφανές σώμα. Το φως δεν «στρίβει» από τις γωνιές του αδιαφανούς σώματος. Η δημιουργία της σκιάς είναι αποτέλεσμα της ευθύγραμμης διάδοσης του φωτός. Η σκιά δημιουργείται από την έλλειψη φωτός, αλλά για τη δημιουργία της είναι αναγκαία η ύπαρξη φωτός και το αδιαφανές σώμα.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>8. Σε ποια φάση βρίσκεται η Σελήνη όταν έχουμε έκλειψη Ηλίου; Υποστήριξε την άποψή σου σχεδιάζοντας κατάλληλο σχήμα.</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Ηλιακή έκλειψη εκδηλώνεται όταν η Σελήνη βρεθεί στην περιοχή μεταξύ της Γης και του Ηλίου. Τότε η σκιά της Σελήνης σχηματίζεται πάνω στην επιφάνεια της Γης, καθώς καλύπτει το φως που προέρχεται από τον Ήλιο, με αποτέλεσμα την έκλειψη Ηλίου.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:heading --> <h2>Εφάρμοσε τις γνώσεις σου και γράψε τεκμηριωμένες απαντήσεις στις ερωτήσεις πουακολουθούν:</h2> <!-- /wp:heading --> <!-- wp:paragraph --> <p></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>11. Η Σελήνη είναι αυτόφωτο ή ετερόφωτο σώμα; Να αιτιολογήσεις την απάντησή σου.</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Η Σελήνη είναι ετερόφωτο σώμα, διότι δεν εκπέμπει η ίδια το φως της, παρά φωτίζεται από τον Ήλιο, που είναι αυτόφωτο σώμα. Η Σελήνη επανεκπέμπει προς κάθε κατεύθυνση ένα μέρος του φωτός που φθάνει σε αυτή.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>12. Μπορείς να εξηγήσεις γιατί η λάβα ενός ηφαιστείου είναι ορατή ακόμα και τη νύχτα;</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Η λάβα είναι ορατή ακόμη και τη νύχτα, διότι είναι θερμή φωτεινή πηγή. Λόγω των πάρα πολύ υψηλών θερμοκρασιών και των μεγάλων ενεργειών στο εσωτερικό του ηφαιστείου, η λάβα μπορείνα φωτοβολεί. </p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>13. Ποια είναι η κύρια φυσική φωτεινή πηγή για τη Γη; Να αναφέρεις τρεις τεχνητές φωτεινές πηγές που χρησιμοποιούμε συνήθως.</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Η φυσική φωτεινή πηγή της Γης είναι ο Ήλιος. </p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Οι τρεις πιο συνηθισμένες τεχνητές φωτεινές πηγές που χρησιμοποιούμε είναι:</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Α) Η φωτιά.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Β) Οι λάμπες.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Γ) Το αναμμένο κερί.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>14. Χρησιμοποιώντας το μοντέλο των φωτεινών ακτίνων απεικόνισε τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις τη Σελήνη.</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <Image invert id="b5331815-7532-478d-56ac-67bc8dc8c500"/> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>15. Βλέπουμε ένα αναμμένο κερί στο σκοτάδι επειδή είναι μια φωτεινή πηγή. Πώς μπορούμε λοιπόν να δούμε ένα σβησμένο κερί;</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Εφόσον το αναμμένο κερί είναι μία τεχνητή πηγή, για να δούμε ένα σβησμένο κερί θα πρέπει να το φωτίσουμε με μία άλλη φωτεινή πηγή.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>16. Πώς διαπιστώνουμε ότι το φως διαδίδεται στο κενό; Συμβαίνει το ίδιο και με τον ήχο;</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Ξέρουμε ότι το ηλιακό φως φθάνει στη γη, αν και ο περισσότερος χώρος μεταξύ του ήλιου και του πλανήτη μας είναι κενός. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι&nbsp;το φως διαδίδεται στο κενό. Ο ήχος δεν μπορεί να διαδοθεί στο κενό, διότι τα ηχητικά κύματα (ως διαμήκη) απαιτούν μέσο διάδοσης για να μπορέσουν να μεταφέρουν τη μηχανική τους ενέργεια.</p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p><strong>17. Να περιγράψεις ένα φαινόμενο με το οποίο να μπορείς να συμπεράνεις ότι η ταχύτητα διάδοσης του ήχου είναι πολύ μικρότερη από την ταχύτητα διάδοσης του φωτός.</strong></p> <!-- /wp:paragraph --> <!-- wp:paragraph --> <p>Κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας, έχουμε αστραπές που συνοδεύονται ύστερα από βροντές. Αυτό συμβαίνει διότι ο κεραυνός διαδίδεται με την ταχύτητα του φωτός και έτσι τον βλέπουμε αμέσως, ενώ η βροντή του κεραυνού που είναι ηχητικό κύμα διαδίδεται με την ταχύτητα του ήχου.</p> <!-- /wp:paragraph -->