Περίληψη Μαθήματος

## 👊 Μία Δεκαετία Αγώνων και Θυσιών για την Ελευθερία (1941 - 1949) Η κατοχή της Ελλάδας κράτησε ως τον Οκτώβριο του 1944 και προκάλεσε πολλά δεινά στον ελληνικό λαό. Ωστόσο, οι Έλληνες αντιστάθηκαν στους κατακτητές. Λίγο μετά την Απελευθέρωση, η χώρα οδηγήθηκε σε Εμφύλιο Πόλεμο. ### 🔹 Κατοχή και Αντίσταση - **Διάρκεια Κατοχής:** Οκτώβριος 1941 - Οκτώβριος 1944 - **Δυνάμεις Κατοχής:** - Γερμανοί: Αθήνα, Κεντρική Μακεδονία, Κρήτη, σιδηροδρομικό δίκτυο - Βούλγαροι: Τμήματα της Μακεδονίας και της Θράκης - Ιταλοί: Υπόλοιπη χώρα - **Δοκιμασίες:** - **Πείνα:** Ο πρώτος χειμώνας του 1941-1942 ήταν ο πιο σκληρός. Χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως παιδιά, πέθαναν από την πείνα. - **Αντίσταση:** - 30 Μαΐου 1941: Μανώλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας κατεβάζουν τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη. - **Αντιστασιακές Οργανώσεις:** - Ε.Α.Μ./Ε.Λ.Α.Σ. - Ε.Δ.Ε.Σ. - Ε.Κ.Κ.Α. - 25 Νοεμβρίου 1942: Ανατίναξη γέφυρας Γοργοποτάμου - **Αντίποινα:** - Καλάβρυτα - Δίστομο - Μεσόβουνο - Πύργοι - Κάνδανος ### 🎉 Απελευθέρωση και Εμφύλιος Πόλεμος - **Απελευθέρωση:** Οκτώβριος 1944 - **Επιστροφή Κυβέρνησης:** Η κυβέρνηση επιστρέφει από τη Μέση Ανατολή. - **Σημαδιακή Στιγμή:** Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου υψώνει την ελληνική σημαία στην Ακρόπολη. - **Διχασμός:** - **Πολιτικές Δυνάμεις:** - Βασιλιάς και αναγνωρισμένη κυβέρνηση από τους Συμμάχους - Ε.Α.Μ.: Σχημάτισε δική του κυβέρνηση στην ορεινή Ελλάδα από τον Μάρτιο του 1944. - **Εμφύλιος Πόλεμος:** Ξέσπασε το 1946 και διήρκεσε μέχρι το 1949. - **Τέλος:** Καλοκαίρι του 1949, με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού. - **Αποτέλεσμα:** Χιλιάδες θύματα και ανυπολόγιστες καταστροφές, με ανοιχτά τραύματα για πολλές δεκαετίες. ### 📚 Γλωσσάρι - **Ε.Α.Μ.:** Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο. Ισχυρότερη αντιστασιακή οργάνωση. - **Ε.Δ.Ε.Σ.:** Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος. - **Ε.Κ.Κ.Α.:** Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση. - **Μέση Ανατολή:** Περιοχή που περιλαμβάνει εδάφη της βορειοανατολικής Αφρικής και της νοτιοδυτικής Ασίας. - **Δημοκρατικός Στρατός:** Στράτευμα που δημιουργήθηκε από το Κ.Κ.Ε. στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. ### 📖 Οι Πηγές Αφηγούνται... #### 1. Κηδεία του Ποιητή Κωστή Παλαμά > Στην κηδεία του ποιητή Κωστή Παλαμά, τον χειμώνα του 1943, πλήθος κόσμου έψαλλε τον εθνικό ύμνο και διαδήλωσε την οργή του ενάντια στους κατακτητές. Ο Άγγελος Σικελιανός απήγγειλε το παρακάτω ποίημα: > > «Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές, > δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... > Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές > σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα! > ... > Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! > ...» #### 2. Λόγος της Απελευθέρωσης > Απόσπασμα από τον λόγο της Απελευθέρωσης που εκφώνησε ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου στο Σύνταγμα, στις 18 Οκτωβρίου 1944: > > «Ασπαζόμεθα την ιεράν γην της ελευθέρας πατρίδος! Οι βάρβαροι, αφού εβεβήλωσαν, επυρπόλησαν και εδήωσαν, επί τρία και ήμισυ έτη, πιεζόμενοι πλέον από την γενικήν συμμαχικήν νίκην και την εθνικήν μας αντίστασιν, τρέπονται εις φυγήν. Και η κυανόλευκος κυματίζει μόνη εις την Ακρόπολιν...» #### 3. Μαρτυρία Γερμανού Αξιωματικού > Μαρτυρία Γερμανού αξιωματικού για την καταστροφή του χωριού Χορτιάτης Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς: > > «...Ολόκληρο το χωριό μυρίζει πυρκαγιά και θάνατο. Κάποιες τέφρες βγάζουν ακόμα καπνούς. Είναι αδύνατο να γίνει ακριβής εκτίμηση του αριθμού των νεκρών. Εμείς τους υπολογίζουμε γύρω στους 200-300, ενώ οι χωρικοί μιλούν για 500-600.» ### 🕊️ Ματιά στο Παρελθόν: Ο Εμφύλιος Πόλεμος Ο Εμφύλιος Πόλεμος υπήρξε μία από τις πιο τραγικές σελίδες της ελληνικής Ιστορίας. Χιλιάδες Έλληνες αλληλοσκοτώθηκαν, πολλοί περισσότεροι πήραν το δρόμο της προσφυγιάς, ενώ οι πληγές του αδελφοκτόνου πολέμου βασάνιζαν για πολλές δεκαετίες την ελληνική κοινωνία. Αυτόν τον βαθύ πόνο του ελληνικού λαού αποτυπώνει και το τραγούδι «του νεκρού αδελφού», που έγραψε και μελοποίησε ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης: > «Δυο γιους είχες μανούλα μου > δυο δέντρα, δυο ποτάμια, > δυο κάστρα Βενετσιάνικα, > δυο δυόσμους, δυο λαχτάρες. > > Ένας για την ανατολή > κι ο άλλος για τη δύση > κι εσύ στη μέση μοναχή > μιλάς, ρωτάς, μιλάς, ρωτάς > τον ήλιο... > ... > Μαζί τα χέρια δίνουνε της > κλείνουνε τα μάτια. > > Και τα μαχαίρια μπήγουνε > βαθιά μέσα στο χώμα. > Κι απέκει ανέβλυσε νερό > να πιεις να ξεδιψάσεις.»