Περίληψη Μαθήματος

## 🔋 Ροή Ενέργειας ### 🌱 Εισαγωγή Οι οργανισμοί χρειάζονται **ενέργεια** για να επιβιώσουν, την οποία αποκτούν μέσω της **τροφής** τους. Οι τροφικές σχέσεις διακρίνονται σε: - **Ποιοτικές**: Ποιος τρώει ποιον. - **Ποσοτικές**: Τι ποσότητα τροφής καταναλώνει ο καθένας. Η **απεικόνιση** αυτών των σχέσεων γίνεται μέσω: - **Τροφικών αλυσίδων**: Απλοί συσχετισμοί που δείχνουν τη ροή ενέργειας μεταξύ των οργανισμών. - **Τροφικών πλεγμάτων**: Πολύπλοκα δίκτυα που απεικονίζουν πολλαπλές σχέσεις τροφής μέσα σε ένα οικοσύστημα. - **Τροφικών πυραμίδων**: Απεικονίσεις των ποσοτικών σχέσεων σε διαφορετικά επίπεδα τροφής. --- ### 🔗 Τροφικές Αλυσίδες και Πλέγματα - Οι **τροφικές αλυσίδες** δείχνουν τη ροή ενέργειας από τον ένα οργανισμό στον άλλο, π.χ. **λουλούδι → πεταλούδα → βάτραχος → φίδι**. - Οι **τροφικές αλυσίδες** αποτελούν μέρος ενός πιο περίπλοκου **τροφικού πλέγματος**, το οποίο περιλαμβάνει όλους τους πιθανούς συνδυασμούς τροφικών σχέσεων. <Fact title="Τροφικό Πλέγμα"> Ένα **τροφικό πλέγμα** δείχνει όλες τις πιθανές τροφικές σχέσεις σε ένα οικοσύστημα, ενώ μια **τροφική αλυσίδα** είναι απλώς μία διαδρομή μέσα στο πλέγμα. </Fact> **Παράδειγμα**: Εάν ψεκάσουμε με εντομοκτόνο, οι πληθυσμοί των εντόμων θα μειωθούν, επηρεάζοντας αρνητικά τους καταναλωτές τους (βάτραχους, φίδια), με αποτέλεσμα να μειωθούν και αυτοί οι πληθυσμοί. --- ### 📊 Τροφικές Πυραμίδες Οι **τροφικές πυραμίδες** δείχνουν τις ποσοτικές σχέσεις ενέργειας, βιομάζας ή πληθυσμού σε κάθε **τροφικό επίπεδο** ενός οικοσυστήματος. Τα τροφικά επίπεδα διαχωρίζονται ως εξής: 1. **Παραγωγοί** (π.χ. φυτά). 2. **Καταναλωτές πρώτης τάξης** (φυτοφάγα ζώα). 3. **Καταναλωτές δεύτερης τάξης** (σαρκοφάγα ζώα). 4. **Καταναλωτές τρίτης τάξης** (σαρκοφάγα που τρώνε άλλα σαρκοφάγα). <Fact title="Πυραμίδα Ενέργειας"> Μόνο το **10% της ενέργειας** ενός τροφικού επιπέδου μεταφέρεται στο επόμενο, ενώ το **90% χάνεται** μέσω αναπνοής, αχώνευτης τροφής και θέρμανσης. </Fact> **Είδη τροφικών πυραμίδων**: - **Πυραμίδα ενέργειας**: Δείχνει τη μείωση της ενέργειας. - **Πυραμίδα βιομάζας**: Δείχνει τη μείωση της οργανικής ύλης. - **Πυραμίδα πληθυσμού**: Δείχνει τη μείωση του αριθμού των οργανισμών σε κάθε επίπεδο. Σε παρασιτικές σχέσεις, αυτή η πυραμίδα μπορεί να είναι **ανεστραμμένη** (δηλ. περισσότεροι οργανισμοί σε ανώτερα επίπεδα). --- ### 🌞 Παραγωγικότητα Η **παραγωγικότητα** ενός οικοσυστήματος είναι ο ρυθμός με τον οποίο παράγεται οργανική ύλη. Διακρίνεται σε: - **Πρωτογενή παραγωγικότητα**: Η ενέργεια που δεσμεύεται από τους παραγωγούς μέσω της φωτοσύνθεσης. - **Δευτερογενή παραγωγικότητα**: Η ενέργεια που μεταφέρεται στους καταναλωτές από την τροφή τους. Η **καθαρή παραγωγικότητα** είναι το ποσό της οργανικής ύλης που απομένει μετά την κατανάλωση ενέργειας για τις ανάγκες των οργανισμών. <Fact title="Καθαρή Πρωτογενής Παραγωγικότητα"> Η **καθαρή πρωτογενής παραγωγικότητα** μετράται μέσω της μεταβολής της βιομάζας σε μια περιοχή κατά τη διάρκεια ενός χρονικού διαστήματος. </Fact> --- ### 📜 Συνοπτικά - Οι **τροφικές σχέσεις** οργανισμών απεικονίζονται με **αλυσίδες** και **πλέγματα**. - Οι **τροφικές πυραμίδες** δείχνουν τις ποσότητες ενέργειας, βιομάζας ή πληθυσμού σε κάθε τροφικό επίπεδο. - Μόνο το **10% της ενέργειας** περνά στο επόμενο επίπεδο. - Η **παραγωγικότητα** διακρίνεται σε **πρωτογενή** και **δευτερογενή** και μπορεί να είναι μεικτή ή καθαρή.