Βασική Θεωρία

## 🧬 Οργάνωση του Γενετικού Υλικού σε Χρωμοσώματα ### 🔬 Τι είναι τα Χρωμοσώματα; Όλοι οι οργανισμοί, είτε είναι μονοκύτταροι είτε πολυκύτταροι, ευκαρυωτικοί ή προκαρυωτικοί, έχουν συγκεκριμένα δομικά χαρακτηριστικά και λειτουργίες. Αυτά καθορίζονται κυρίως από τις **πρωτεΐνες**. Η δράση των πρωτεϊνών εξαρτάται από τη σειρά των **αμινοξέων** που περιέχουν. Το στοιχείο που καθορίζει αυτή τη σειρά είναι το **γενετικό υλικό**, δηλαδή το **DNA**, το οποίο περιέχει τις γενετικές πληροφορίες σε συγκεκριμένα τμήματά του, τα **γονίδια**. ### 🧠 Το Γενετικό Υλικό στα Ευκαρυωτικά Κύτταρα Στα ευκαρυωτικά κύτταρα, το γενετικό υλικό βρίσκεται στον **πυρήνα** και οργανώνεται σε δομές που ονομάζονται **χρωμοσώματα**. Αυτά γίνονται ορατά σε ορισμένα στάδια της ζωής του κυττάρου ακόμη και με το οπτικό μικροσκόπιο. Κάθε χρωμόσωμα είναι κυρίως φτιαγμένο από **DNA**, το οποίο συσπειρώνεται με τη βοήθεια πρωτεϊνών. ### 🧬 Διπλοειδείς και Απλοειδείς Οργανισμοί - Οι οργανισμοί των οποίων τα κύτταρα περιέχουν **ομόλογα χρωμοσώματα** (δηλαδή χρωμοσώματα που έχουν ίδιο σχήμα και μέγεθος) χαρακτηρίζονται ως **διπλοειδείς** (2n). Αυτοί οι οργανισμοί, όπως ο άνθρωπος, έχουν δύο αντίγραφα κάθε χρωμοσώματος, ένα από κάθε γονέα. Στον άνθρωπο, κάθε σωματικό κύτταρο έχει **46 χρωμοσώματα**, τα οποία σχηματίζουν **23 ζεύγη** ομόλογων χρωμοσωμάτων. - Από την άλλη πλευρά, οργανισμοί όπως οι προκαρυωτικοί και οι περισσότεροι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί δεν έχουν ανά δύο όμοια χρωμοσώματα και χαρακτηρίζονται ως **απλοειδείς** (1n). ### 🧬 Καρυότυπος: Η Απεικόνιση των Χρωμοσωμάτων Ο **καρυότυπος** είναι η απεικόνιση των χρωμοσωμάτων ενός κυττάρου ταξινομημένων σε ζεύγη, με βάση το μέγεθός τους, από τα μεγαλύτερα προς τα μικρότερα. Στον άνθρωπο, ο καρυότυπος δείχνει τα **23 ζεύγη** χρωμοσωμάτων, όπου το ένα από κάθε ζεύγος είναι μητρικής και το άλλο πατρικής προέλευσης. ### 🧬 Φυλετικά και Αυτοσωμικά Χρωμοσώματα Στον άνθρωπο, το φύλο καθορίζεται από ένα ζεύγος χρωμοσωμάτων που ονομάζονται **φυλετικά χρωμοσώματα**. Τα υπόλοιπα χρωμοσώματα που δεν σχετίζονται με το φύλο ονομάζονται **αυτοσωμικά χρωμοσώματα**. Στα κύτταρα ενός άνδρα υπάρχουν 22 ζεύγη αυτοσωμάτων και τα φυλετικά χρωμοσώματα **Χ** και **Y**. Στα κύτταρα μιας γυναίκας υπάρχουν επίσης 22 ζεύγη αυτοσωμάτων, αλλά το φυλετικό χρωμόσωμα **Χ** είναι δύο φορές παρόν. Η παρουσία του χρωμοσώματος **Y** χαρακτηρίζει το αρσενικό άτομο (ΧY), ενώ η απουσία του καθορίζει το θηλυκό (ΧΧ).