Περίληψη Μαθήματος

## 🔄 Μεταβολισμός Ο **μεταβολισμός** είναι το σύνολο των βιοχημικών αντιδράσεων που λαμβάνουν χώρα στον οργανισμό. Περιλαμβάνει δύο βασικές διαδικασίες: ### 🔥 Καταβολισμός - **Ορισμός**: Διασπά των οργανικών μορίων με απελευθέρωση ενέργειας. - **Σκοπός**: Παραγωγή **ATP** (Αδενοσίνη Τριφωσφορικού) που χρησιμοποιείται για διάφορες κυτταρικές λειτουργίες. ### 🏗️ Αναβολισμός - **Ορισμός**: Σύνθεση οργανικών μορίων από απλούστερα μόρια με κατανάλωση ενέργειας. - **Πηγή Ενέργειας**: Η ενέργεια προέρχεται από τη διάσπαση του **ATP**. ### ⚡ Ενέργεια και ATP - Το **ATP** είναι η κύρια μορφή ενέργειας που χρησιμοποιείται από τα κύτταρα για να εκτελούν διάφορες λειτουργίες. ### 🍽️ Θρεπτικές Ουσίες Για τις μεταβολικές αντιδράσεις απαιτούνται θρεπτικές ουσίες όπως: - **Υδατάνθρακες** - **Λίπη** - **Νερό** - **Βιταμίνες** - **Ιόντα** ### 🌬️ Οξυγόνο και Μεταφορά - **Οξυγόνο**: Απαραίτητο για τις αντιδράσεις οξείδωσης στον μεταβολισμό. - **Μεταφορά**: Το οξυγόνο προσλαμβάνεται από τον ατμοσφαιρικό αέρα στους πνεύμονες και μεταφέρεται με το αίμα στους ιστούς. ### 🧫 Κυττάρο και Μεταβολικές Διεργασίες - **Κύτταρο**: Το βιοχημικό εργαστήριο όπου γίνονται όλες οι μεταβολικές διεργασίες. - **Ενεργειακές Ανάγκες**: Διαφέρουν ανάλογα με τις λειτουργίες του κυττάρου και εξασφαλίζονται μέσω του καταβολισμού. - **Σύνθεση Οργανικών Μορίων**: Εξασφαλίζεται μέσω του αναβολισμού για την παραγωγή ενζύμων και δομικών πρωτεϊνών. ### 🍚 Υδατάνθρακες - **Κατανάλωση**: Το 99% των υδατανθράκων χρησιμοποιείται για τη σύνθεση του ATP. - **Διαδικασία**: - **Διάσπαση Γλυκόζης**: Στο κύτταρο για παραγωγή ATP. - **Αποθήκευση**: Τα μυϊκά κύτταρα αποθηκεύουν γλυκόζη ως **γλυκογόνο**. - **Κατάσταση Έλλειψης**: - **Σύνθεση Γλυκόζης**: Από γλυκερόλη μέσω διάσπασης λιπών. - **Χρήση Αποθηκευμένων Λιπών**: Για κάλυψη ενεργειακών αναγκών. ### 🧈 Λίπη - **Τύποι**: - **Ουδέτερα Λίπη (Τριγλυκερίδια)** - **Φωσφολιπίδια** - **Χοληστερόλη** - **Περιγραφή**: - **Τριγλυκερίδια**: Παρέχουν ενέργεια. - **Φωσφολιπίδια**: Δομικό συστατικό κυτταρικών μεμβρανών. - **Χοληστερόλη**: Συστατικό της χολής. - **Απορρόφηση**: Στο λεπτό έντερο και μεταφορά στη λέμφο ως **χυλομικρά**. - **Ενεργειακή Αξία**: Ένα γραμμάριο λίπους παρέχει 2,25 φορές περισσότερη ενέργεια από ένα γραμμάριο γλυκογόνου. ### 🍗 Πρωτεΐνες - **Λειτουργίες**: - **Δομικές**: Π.χ., κολλαγόνο. - **Λειτουργικές**: Ενζύματα, αντισώματα. - **Πέψη**: - **Τελικά Προϊόντα**: Αμινοξέα. - **Απορρόφηση**: Γρήγορη, μέσα σε 5-10 λεπτά μέσω του αιμοφορικού συστήματος. - **Χρήση**: Πρωτεϊνοσύνθεση ή παραγωγή ενέργειας σε περίπτωση έλλειψης υδατανθράκων και λιπών. ### ⚖️ Παχυσαρκία - **Αιτίες**: - Υπερκατανάλωση ενέργειας σε σχέση με την κατανάλωση. - Έλλειψη σωματικής άσκησης. - Ψυχογενείς, γενετικοί παράγοντες. - **Επίπτωση**: Αποθήκευση λίπους στα λιποκύτταρα. - **Διαχείριση**: - Μείωση θερμίδων. - Αύξηση σωματικής άσκησης για αύξηση του μεταβολικού ρυθμού. ### 🧫 Λιποκύτταρα - **Χαρακτηριστικά**: - Ο αριθμός τους καθορίζεται γενετικά και δεν μειώνεται μετά το σχηματισμό τους. - Μπορούν να αλλάξουν μόνο το μέγεθός τους προσωρινά. - **Δυσκολίες**: - Επαναλαμβανόμενες δίαιτες δυσχεραίνουν την απώλεια βάρους. - **Στρατηγικές**: - Μείωση συνολικών θερμίδων. - Αύξηση σωματικής άσκησης για βελτίωση του μεταβολικού ρυθμού. ### 🧠 Ψυχογενής Ανορεξία - **Ορισμός**: Περιορισμός της πρόσληψης τροφής με προτίμηση στην απώλεια βάρους. - **Πληθυσμός**: Κυρίως γυναίκες (95%). - **Συμπτώματα**: - Υποθερμία, βραδυκαρδία, υπόταση. - Τριχόπτωση, υποσιτισμός. - **Κίνδυνοι**: Μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο με θνησιμότητα 5-18%. - **Διαχείριση**: Απαιτεί νοσηλεία και επαγγελματική βοήθεια. ### 🍽️ Βουλιμία - **Ορισμός**: Παθολογική υπερφαγία με επακόλουθη προσπάθεια ελέγχου βάρους μέσω έμετου. - **Πληθυσμός**: Κυρίως γυναίκες στην εφηβική ηλικία. - **Συμπτώματα**: - Υπερφαγία σε σύντομο χρονικό διάστημα. - Έμετος, χρήση καθαρτικών ή διουρητικών. - Επίπεδη αντίληψη της εικόνας του σώματος. - **Συναισθήματα**: Κατάθλιψη μετά από επεισόδια υπερφαγίας. - **Διαχείριση**: Χρειάζεται επαγγελματική βοήθεια από ειδικούς στην ψυχοπαθολογία. <Alert title='Γνωρίζετε ότι'> - Η **γλυκόζη** είναι η μόνη ουσία από την οποία ο εγκέφαλος αντλεί την απαιτούμενη ενέργεια. Σε περιπτώσεις υπογλυκαιμίας (συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα μικρότερη από 70 mg/100 ml), η δραστηριότητα του εγκεφάλου μειώνεται, οδηγώντας σε λιποθυμία ή ακόμα και θάνατο. - Η χρησιμοποίηση τριγλυκεριδίων για παραγωγή ενέργειας περιορίζεται όταν ο οργανισμός διαθέτει επαρκείς ποσότητες υδατανθράκων. </Alert>