5. Ο «Οργανικός Νόμος της Κρήτης» 📜

Ας δούμε πώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπάθησε να επιλύσει το Κρητικό Ζήτημα μετά την επανάσταση.

Στη συνέχεια, έστειλε στην Κρήτη τον πρωθυπουργό του, τον μεγάλο βεζίρη Ααλή πασά, με σκοπό να φέρει διοικητικές και άλλες παραχωρήσεις. Αυτές οι παραχωρήσεις αποτέλεσαν τη βάση για έναν νέο καταστατικό χάρτη διοίκησης της Κρήτης, τον λεγόμενο «Οργανικό Νόμο».

❗ Οι επαναστάτες απέρριψαν τις τουρκικές προτάσεις, αλλά ο Ααλή πασάς προχώρησε γρήγορα στην επεξεργασία του Οργανικού Νόμου.

Δημιουργία Συνέλευσης 🗳️

• Προκήρυξε εκλογές στις κατεχόμενες από τους Τούρκους περιοχές.
• Συγκρότησε μια συνέλευση από 30 μουσουλμάνους και 20 χριστιανούς, οι οποίοι δεν είχαν ιδιαίτερο κύρος και είχαν εκλεγεί με υποσχέσεις και δωροδοκίες.
• Έτσι, προχώρησε στην ψήφιση του Οργανικού Νόμου, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή στις 3 Φεβρουαρίου 1868.

Βασικές Διατάξεις του Οργανικού Νόμου 📜

• Η Κρήτη αποτελούσε ένα βιλαέτι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, διοικούμενο από Γενικό Διοικητή (βαλή) μουσουλμάνο, τον οποίο διόριζε ο σουλτάνος. 🇹🇷
• Το νησί διαιρέθηκε σε πέντε διοικήσεις και είκοσι επαρχίες. 🗺️
• Στην κεντρική και στις επαρχιακές διοικήσεις θα μπορούσαν να διορίζονται και χριστιανοί υπάλληλοι. 🧑‍💼
• Στη σύνθεση των δικαστηρίων θα μετείχαν χριστιανοί και μουσουλμάνοι, ενώ αιρετοί σύμβουλοι θα μετείχαν στο κεντρικό συμβούλιο της Γενικής Διοίκησης και στα διοικητικά συμβούλια των νομών και των επαρχιών. ⚖️
• Αναγνωρίστηκε η ισοτιμία των δύο γλωσσών. 🗣️
• Θεσμοθετήθηκαν διάφορες φορολογικές ελαφρύνσεις. 💰

Ο Οργανικός Νόμος ίσχυσε για μια δεκαετία, ως τη νέα επανάσταση του 1878. Παρά τις προσπάθειες της Υψηλής Πύλης να παρουσιάσει τον Οργανικό Νόμο ως χειρονομία καλής θέλησης και παραχώρηση νέων προνομίων, στην πραγματικότητα ήταν μια φενάκη.

Αδικίες 🤔

• Η μεγάλη αδικία σε βάρος του χριστιανικού στοιχείου φάνηκε αμέσως με τις διατάξεις για την εκλογή αντιπροσώπων στη Γενική Συνέλευση.
  • Οι 250.000 χριστιανοί εξέλεγαν 38 αντιπροσώπους.
  • Οι 70.000 μουσουλμάνοι εξέλεγαν 36 αντιπροσώπους.
  • Ακόμη και οι Εβραίοι, που ήταν μόλις 50 οικογένειες, εξέλεγαν 1 αντιπρόσωπο.
• Έτσι, ο Οργανικός Νόμος έγινε αντικείμενο λαϊκής σάτιρας.
  • Η λαϊκή έκφραση «Τση Κρήτης ο Οργανισμός του ντοβλετιού ο στολισμός» αποδίδει την απέχθεια που ένιωθαν οι Κρητικοί για το νέο αυτό κατασκεύασμα της Υψηλής Πύλης.

Τραγική Κατάσταση 😥

• Οι τουρκικές αρχές εφάρμοζαν κατά γράμμα τις διατάξεις του Οργανικού Νόμου και φυλάκιζαν ή εξόριζαν επιφανείς Κρήτες με την παραμικρή υποψία.
• Η κατάσταση κατά τα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση του 1866 ήταν αληθινά τραγική.
  • Ο πληθυσμός είχε ελαττωθεί με τον πόλεμο και τους συνεχείς εκπατρισμούς.
  • Τα χωριά είχαν ερημωθεί.
  • Τα σπίτια ήταν ερειπωμένα και ακατοίκητα.
  • Τα κτήματα έμεναν ακαλλιέργητα.
• Η Υψηλή Πύλη έστελνε στην Κρήτη Γενικούς Διοικητές φανατικούς μουσουλμάνους, που διακατέχονταν από πνεύμα μισαλλοδοξίας.
• Το πανίσχυρο «κόμμα των μπέηδων» ήταν αντίθετο προς κάθε ιδέα παραχώρησης προνομίων και εξίσωσης του χριστιανικού με το μουσουλμανικό στοιχείο.

Πολιτική Αστάθεια και Ξένα Σχέδια 😵‍💫

• Από το 1871 η Τουρκία εισήλθε σε περίοδο πολιτικής αστάθειας, που χαρακτηρίζεται ως περίοδος του «οθωμανικού χάους».
• Αναβίωσε το παλαιό σχέδιο της αγγλικής διπλωματίας για την ίδρυση αγγλικού προτεκτοράτου στην Κρήτη.
  • Την ιδέα υποστήριζαν οι αγγλόφιλοι Κρήτες, οι οποίοι όμως δεν διέθεταν λαϊκό έρεισμα.
• Άλλοι πολιτευτές προωθούσαν την ιδέα για ίδρυση «Ηγεμονίας», κατά το πρότυπο της Σάμου.
• Οι απόψεις αυτές είχαν απλώς θεωρητικό χαρακτήρα, αφού η Υψηλή Πύλη δεν είχε καμία διάθεση να συζητήσει τέτοια θέματα.