3. Πρόσφυγες από τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη 🌊

Ας δούμε πώς αντιμετωπίστηκαν οι πρόσφυγες από τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη κατά τη διάρκεια της Επανάστασης!

α. Οι Κρήτες και οι Κάσιοι πρόσφυγες 🏝️

• Από τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης, οπλοφόροι Κρήτες κατέφυγαν στις Κυκλάδες.
• Μετά την καταστροφή της Κάσου το 1824, οι Κάσιοι και οι Κρήτες κατευθύνθηκαν σε άλλα νησιά του Αιγαίου.
• Η άφιξη των Κρητών προκάλεσε αναταραχή στο κεντρικό Αιγαίο.
• Ένοπλοι Κρήτες πρόσφυγες κυριάρχησαν σε βάρος των ντόπιων.
• Άλλη ομάδα Κρητών προσφύγων κατέφυγε στην Πελοπόννησο.
• Στην Αργολίδα, η κυβέρνηση μερίμνησε για τη διατροφή και την περίθαλψή τους.

β. Οι Χίοι πρόσφυγες 😥

• Μετά την καταστροφή της Χίου και τη μαζική μεταφορά των κατοίκων στα Ψαρά, δημιουργήθηκε πρόβλημα από το πλήθος των προσφύγων.
• Οι Ψαριανοί φρόντισαν τους Χίους, παραχωρώντας πρόχειρα καταλύματα.
• Το αδιαχώρητο αντιμετωπίστηκε με τη μεταφορά Χίων στις Κυκλάδες και την Πελοπόννησο.
• Οι Κυκλαδίτες ήταν φιλικοί απέναντι στους Χίους, οι οποίοι προσαρμόστηκαν εύκολα.
• Όσοι μεταφέρθηκαν στην Πελοπόννησο βρέθηκαν στην πυρπολημένη Κόρινθο πεινασμένοι και χωρίς περίθαλψη.
• Μερικοί αποβιβάστηκαν στον Πειραιά και πήγαν στην Αθήνα.
• Η κυβέρνηση παραχώρησε χώρους στέγασης και ανέλαβε τη συντήρηση των απόρων, των χηρών και των ορφανών.
• Διαμοίρασε τους πρόσφυγες σε γύρω χωριά και κωμοπόλεις και ζήτησε από τους προκρίτους να τους φροντίζουν.
• Τα μέτρα περίθαλψης ατόνησαν λόγω της προετοιμασίας για την άμυνα ενόψει της εκστρατείας του Δράμαλη.
• Η νοσταλγία και οι κακουχίες τόνωσαν την επιθυμία των Χίων να επιστρέψουν στο νησί τους, έστω και υπό τουρκική κατοχή.
• Αρκετοί άρχισαν να επιστρέφουν από τον Οκτώβριο του 1822.
• Όσοι παρέμειναν, εργάστηκαν για την ανακατάληψη του νησιού τους.
• Η αποτυχημένη επιχείρηση του Φαβιέρου (1827-1828) γέννησε νέο κύμα Χίων προσφύγων προς τη Σάμο και τις Κυκλάδες.

γ. Οι Ψαριανοί πρόσφυγες 😔

• Τον Ιούνιο του 1824, περίπου 3.600 Ψαριανοί εγκατέλειψαν το κατεστραμμένο νησί.
• Λίγοι κατέφυγαν στο Ναύπλιο.
• Στις Κυκλάδες, δεν αντιμετωπίστηκαν παντού με τον ίδιο τρόπο.
• Στην Τήνο τους υποδέχτηκαν θερμά και μερίμνησαν για τη συντήρησή τους.
• Οι περισσότεροι μετοίκησαν στη Σύρο ή επέστρεψαν στις εστίες τους.
• Στην Πάρο και την Άνδρο αντιμετώπισαν προβλήματα με τους ντόπιους.
• Οι Σπετσιώτες τούς συμπεριφέρθηκαν ευσπλαχνικά, αλλά αντέδρασαν όταν οι Ψαριανοί θέλησαν να εγκατασταθούν μόνιμα.
• Οι Ψαριανοί αναγκάστηκαν να μετοικήσουν και εγκαταστάθηκαν στη Μονεμβασιά με κυβερνητική άδεια.
• Η κυβέρνηση φρόντισε για τη στέγασή τους και όρισε να εισπράττουν ένα μέρος από τους φόρους της περιοχής.
• Κατάρτισε κατάλογο των αιχμαλώτων Ψαριανών για την εξαγορά τους.
• Οι Ψαριανοί της Μονεμβασιάς θεώρησαν ότι δεν αντιμετωπίστηκε ικανοποιητικά η κατάστασή τους, η οποία επιδεινώθηκε με επιδημία.
• Οι περισσότεροι Ψαριανοί έφυγαν από τη Μονεμβασιά και διασκορπίστηκαν στις Κυκλάδες.
• Στην Αίγινα βρήκαν το χώρο μόνιμης εγκατάστασης.
• Ανέπτυξαν μεγάλη δραστηριότητα στα κοινά θέματα του νησιού και στις υποθέσεις του έθνους.
• Ίδρυσαν σχολείο, διέδωσαν τα έθιμά τους και διατήρησαν το κοινοτικό τους σύστημα.
• Στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση οι Ψαριανοί ζήτησαν να καθοριστεί τόπος προσφυγικού συνοικισμού τους.

δ. Ο προσφυγικός συνοικισμός της Ερμούπολης Σύρου 🏘️

• Η δημιουργία της Ερμούπολης στη Σύρο αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα ίδρυσης και εξέλιξης ενός ακμαίου προσφυγικού συνοικισμού.
• Βασίστηκε στην πρωτοβουλία των οικιστών, χωρίς κυβερνητική αρωγή.
• Η περιοχή πήρε το όνομα Ερμούπολη το 1825.
• Από το 1821 έως το 1824 συγκέντρωσε Έλληνες πρόσφυγες από διάφορα μέρη: Μικρασιάτες, Ψαριανούς, Κρήτες και κυρίως Χίους.
• Η συμφόρηση στα γειτονικά νησιά, η θέση του λιμανιού και η ουδέτερη στάση του νησιού προκάλεσαν την αθρόα προσέλευση.
• Οι ντόπιοι Συριανοί κατοικούσαν στην Άνω Σύρο, ενώ οι νεοφερμένοι συγκεντρώθηκαν στην παραλία.
• Η αυξημένη προσέλευση προκάλεσε επιφυλακτικότητα και αντιδράσεις των ντόπιων, κυρίως λόγω κτηματικών διαφορών.
• Τη διάσταση υποδαύλιζε η διαφορά δόγματος μεταξύ των καθολικών ντόπιων και των ορθόδοξων προσφύγων.