4. Η Εθνοσυνέλευση του 1862-1864 🏛️

Ας εξερευνήσουμε μαζί την περίοδο της Εθνοσυνέλευσης του 1862-1864, μια σημαντική φάση για την πολιτική ιστορία της Ελλάδας! 📜

• Μετά την επανάσταση οι επαναστάτες προκήρυξαν εκλογές για την ανάδειξη αντιπροσώπων στην Εθνοσυνέλευση. Σκοπός; Η ψήφιση ενός νέου συντάγματος! 🗳️
• Οι εκλογές διεξήχθησαν το Νοέμβριο του 1862. 📅
• Οι περισσότεροι αντιπρόσωποι εκλέχθηκαν από τοπικά ψηφοδέλτια, χωρίς την παρέμβαση των κομμάτων. 😮 Αυτό δείχνει ότι τα "ξενικά" κόμματα είχαν χάσει την επιρροή τους. 📉
• Μέσα στην Εθνοσυνέλευση, δημιουργήθηκαν οι δύο μεγάλες παρατάξεις: οι πεδινοί και οι ορεινοί. ⛰️

Οι Δύο Μεγάλες Παρατάξεις 🤝

• Πεδινοί:
  • Ηγέτης: Δημήτριος Βούλγαρης. 👤
  • Υπονόμευε τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς. 🏛️
  • Επιχείρησε να δημιουργήσει σώμα "πραιτωριανών" στο στρατό για να παραμείνει στην εξουσία. 🛡️
  • Οπαδοί: όσοι είχαν διοριστεί παράνομα στο στρατό ή στο δημόσιο, άνεργοι πτυχιούχοι και μικροκαλλιεργητές. 🧑‍🌾
• Ορεινοί:
  • Διάφορες ομάδες υπό τους Δ. Γρίβα και Κ. Κανάρη. 🧑‍🤝‍🧑
  • Στόχος: αντίσταση στην πολιτική των πεδινών. 🎯
  • Υποστηρικτές: μικροκαλλιεργητές, κτηνοτρόφοι, έμποροι και πλοιοκτήτες. 🚢

Άλλοι Πολιτικοί Σχηματισμοί 💫

• Εθνικόν Κομιτάτον:
  • Υπό τον Επαμεινώνδα Δεληγιώργη. 👤
  • Υποστήριζε την ανάπτυξη του κοινοβουλευτισμού και τον εκσυγχρονισμό της χώρας. modernisation
  • Έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη, μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση και στο στρατό, και πολιτισμική εξάπλωση στην Οθωμανική αυτοκρατορία. 🌍
• Εκλεκτικοί:
  • Ετερόκλητη παράταξη πολιτικών, λογίων και αξιωματικών. 🧐
  • Μετριοπαθείς θέσεις. ⚖️
  • Προσπαθούσαν να μεσολαβούν μεταξύ των άλλων παρατάξεων και να υποστηρίζουν σταθερές κυβερνήσεις. 🤝

Ψήφισμα του Έθνους 📜

• Κατάργηση της βασιλείας του Όθωνα. 👑➡️❌
• Σύσταση προσωρινής κυβέρνησης υπό τους Δημήτριο Βούλγαρη, Κωνσταντίνο Κανάρη και Βενιζέλο Ρούφο. 🧑‍🤝‍🧑
• Άμεση σύγκληση Εθνικής Συντακτικής Συνέλευσης για τη σύνταξη νέου πολιτεύματος και εκλογή ηγεμόνα. ✍️

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

Τα δεινά της Πατρίδος έπαυσαν. Άπασαι αι επαρχίαι και η πρωτεύουσα συνενωθείσαι μετά του στρατού έθεσαν τέρμα εις αυτά. Ως κοινή δε έκφρασις του Ελληνικού Έθνους ολοκλήρου κηρύττεται και ψηφίζεται:

Η βασιλεία του Όθωνος καταργείται. Προσωρινή κυβέρνησις συνιστάται όπως κυβερνήση το κράτος μέχρι συγκαλέσεως της Εθνικής συνελεύσεως, συγκειμένη εκ των εξής πολιτών: Δημητρίου Βούλγαρη Προέδρου, Κωνσταντίνου Κανάρη, Βενιζέλου Ρούφου. Εθνική Συντακτική Συνέλευσις καλείται αμέσως προς σύνταξιν της Πολιτείας και εκλογήν ηγεμόνος.

Ζήτω το Έθνος! Ζήτω η Πατρίς!

Εγένετο εις Αθήνας εν έτει σωτηρίω 1862 και μηνί Οκτωβρίω τη δεκάτη αυτού.

Νικόλαος Μοσχονάς: ΙΕΕ, ΙΓ΄, σ. 220.

Η Δημιουργία και Λειτουργία των Πολιτικών Κομμάτων στην Ελλάδα 🏛️

Ας δούμε πώς διαμορφώθηκαν και λειτούργησαν τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. 🧐

• Μέσα σε συνθήκες κυβερνητικής αστάθειας και εμφυλίου πολέμου, η Εθνοσυνέλευση χρειάστηκε δύο χρόνια για να ψηφίσει το νέο σύνταγμα. ⏳
• Ως πολίτευμα ορίστηκε η βασιλευομένη δημοκρατία αντί της συνταγματικής μοναρχίας. 👑➡️🏛️
• Κατοχυρώθηκαν σημαντικές αρχές:
  • Αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. ✊
  • Άμεση, μυστική και καθολική (για τον ανδρικό πληθυσμό) ψήφος με σφαιρίδια. 🗳️
  • Ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. ⚖️
  • Ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, που άνοιξε το δρόμο για την ελεύθερη συγκρότηση κομμάτων. 🤝
• Τα κόμματα θεωρήθηκαν απαραίτητα για την έκφραση της βούλησης της κοινής γνώμης. 🗣️

• Παρά την αντίδραση του βασιλιά Γεωργίου Α΄, η Εθνοσυνέλευση επέβαλε την αρχή να προέρχεται η κυβέρνηση από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. 👑

Η Αρχή της Δεδηλωμένης 📜

• Δεν ορίστηκε με σαφήνεια ότι ο βασιλιάς έπρεπε να δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε βουλευτή του κόμματος με την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας. ❓
• Ο Γεώργιος εκμεταλλεύτηκε αυτή την ασάφεια για να διορίζει κυβερνήσεις της αρεσκείας του, μέχρι την ψήφιση της αρχής της δεδηλωμένης το 1875. 🗓️
• Η ιδέα ανήκε στον Χαρίλαο Τρικούπη. 💡
• Ο Τρικούπης υποστήριξε τη συγκρότηση δύο μεγάλων κομμάτων εξουσίας, όπως στην Αγγλία. 🇬🇧
• Ο βασιλιάς, υπό την πίεση της αντιπολίτευσης και του λαού, υιοθέτησε τελικά την άποψη του Τρικούπη. 🤝

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1864:

Άρθρον 10. Οι Έλληνες έχουσι το δικαίωμα του συνέρχεσθαι ησύχως και αόπλως: μόνον εις τας δημοσίας συναθροίσεις δύναται να παρίσταται η Αστυνομία. Αι εν υπαίθρω συναθροίσεις δύνανται να απαγορευθώσιν, αν ως εκ τούτων επίκηται κίνδυνος εις την δημοσίαν ασφάλειαν.

Άρθρον 14. Έκαστος δύναται να δημοσιεύει προφορικώς, εγγράφως και διά του τύπου τους στοχασμούς του, τηρών τους νόμους του Κράτους. Ο τύπος είναι ελεύθερος. Η λογοκρισία ως και παν άλλο προληπτικόν μέτρον απαγορεύονται...

Άρθρον 21. Άπασαι αι εξουσίαι πηγάζουσιν εκ του Έθνους, ενεργούνται δε καθ' ον τρόπον ορίζει το Σύνταγμα.

Άρθρον 22. Η νομοθετική εξουσία ενεργείται υπό του Βασιλέως και της Βουλής.

Άρθρον 27. Η εκτελεστική εξουσία ανήκει εις τον Βασιλέα, ενεργείται δε διά των παρ' αυτού διοριζομένων υπευθύνων υπουργών.

Άρθρον 28. Η δικαστική εξουσία ενεργείται δια των δικαστηρίων, αι δε δικαστικαί αποφάσεις εκτελούνται εν ονόματι του Βασιλέως.

Αλέξανδρος Σβώλος, Τα ελληνικά Συντάγματα 1822-1972, σ. 129-131

ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ,
11 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1875.

«Όπως πλήρης υπήρξεν ο προς τα δικαιώματα του λαού περί την εκλογήν των βουλευτών σεβασμός της κυβερνήσεώς μου, ούτως ενδελεχής θέλει είσθαι η παρ' εμού αναγνώρισις των από του γράμματος και του πνεύματος του συντάγματος στηριζομένων προνομιών των εκλεκτών του Έθνους. Αι προνομίαι αύται της Βουλής ανταποκρίνονται προς καθήκοντα επιβαλλόμενα εις αυτήν. Απαιτών ως απαραίτητον προσόν των καλουμένων παρ' εμού εις την κυβέρνησιν του τόπου την δεδηλωμένην προς αυτούς εμπιστοσύνην της πλειονοψηφίας των αντιπροσώπων του Έθνους, απεκδέχομαι ίνα η Βουλή καθιστά εφικτήν την ύπαρξιν του προσόντος τούτου, ου άνευ αποβαίνει αδύνατος η εναρμόνιος λειτουργία του πολιτεύματος.»

Γρηγόριος Δαφνής: ΙΕΕ, ΙΓ΄, σ. 295.