4. Τα κόμματα ως εκφραστές του πνεύματος της εποχής 🕊️

Στην απελευθερωμένη Ελλάδα, οι ιδέες του Διαφωτισμού δεν είχαν μεγάλη διάδοση. Αυτό είχε αντίκτυπο και στην πολιτική σκέψη της εποχής. 🤔

Οι άνθρωποι δυσκολεύονταν να κατανοήσουν:

• Τη διαμάχη συμφερόντων ⚔️
• Την αναγκαιότητα ιδεολογικών συγκρούσεων 🤯

Αυτά θεωρούνταν αρνητικά, ως:

• Συμπτώματα ηθικής κατάπτωσης 📉
• Δείγμα ασύστολης ιδιοτέλειας 😈

Μέσα σε αυτό το ιδεολογικό-πολιτικό πλαίσιο δημιουργήθηκαν τα τρία πολιτικά κόμματα:

• Το Αγγλικό 🇬🇧
• Το Γαλλικό 🇫🇷
• Το Ρωσικό 🇷🇺

Οικονομική Πολιτική 💰

Οι απόψεις των κομμάτων δεν διέφεραν σχεδόν καθόλου.

• Οι υλικές καταστροφές που προκάλεσε ο πόλεμος ήταν τεράστιες. 💥
• Χρειαζόταν κρατική παρέμβαση με έργα υποδομής. 🏗️

Όλα τα κόμματα συμφωνούσαν να στηριχθεί η οικονομία της χώρας σε:

• Αγροτική και βιοτεχνική παραγωγή 🌾
• Εμπόριο 🚢
• Ναυτιλία ⚓

Αυτό που τα απασχολούσε στον τομέα της οικονομικής πολιτικής αφορούσε:

• Τη νομοθεσία που σχετιζόταν με δασμούς και φόρους 💸
• Την προώθηση του συγκοινωνιακού δικτύου 🛣️
• Την προστασία από ληστές και πειρατές ⚔️
• Την υποστήριξη της Εθνικής Τράπεζας, η οποία ιδρύθηκε το 1841 🏦

Στην Καποδιστριακή και Οθωνική περίοδο (έως την ψήφιση του συντάγματος του 1844):

• Δεν υπήρχε σύνταγμα 📜
• Δεν υπήρχαν συλλογικές διαδικασίες, όπως εκλογές 🗳️

Σε ακραίες περιπτώσεις, τα κόμματα κατέφευγαν στη χρήση επαναστατικής βίας, για να καταστήσουν σαφή την αντίθεσή τους σε επιλογές της κυβέρνησης. 💣

🗳️ «Οι αντιλήψεις για τα κόμματα» (απόσπασμα)

Κατά την τρίτη και τέταρτη κιόλας δεκαετία του προηγούμενου αιώνα οι ελληνικές εφημερίδες διέδιδαν την άποψη ότι τα κόμματα έβλαπταν το δημόσιο καλό και υπηρετούσαν μόνο τη θεοποίηση. Η πολιτική διαμάχη, η αντιπαράθεση απόψεων μεταξύ πολιτικών ομάδων φαινόταν εδώ ως ένας απορριπτέος νεωτερισμός, η κομματική ιδιότητα ήταν η επωνυμία στην οποία αναγνώριζε, λέει, τους εθνικούς αφεντάδες... Αυτή η έλλειψη κατανόησης για το ιστορικά νέο φαινόμενο του πολιτικού κομματισμού δε χρειάζεται ασφαλώς να μας προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη, καθώς το κόμμα παραρροφούσε και σε άλλες χώρες στο κατάλοιπό της την παλιά αντίληψη περί πολιτικής, δηλαδή την πεποίθηση πως η πολιτική αλήθεια μπορεί να είναι μόνο μία.

Gunnar Hering, Die politischen Parteien in Griechenland 1821–1936, Μόναχο 1992, σ. 12.

Στις απαρχές του 1838 η φιλελεύθερη «Αθηνά», του Εμμ. Αντωνιάδη αφιέρωσε ένα κύριο άρθρο στο πρόβλημα των κομμάτων: «Αι συστηματικαί φατρίαι ή κόμματα υπάρχουν και στηρίζονται δια των πολιτικών αρχών, και αύται μόνον ημπορούν να ονομασθούν φατρίαι: ο δε διαγωνισμός των πολιτικών θέσεων, ούτε φατρία είναι ούτε κόμμα. Μόνος λοιπόν ο διαγωνισμός ούτος υπάρχει σήμερον μεταξύ των Ελλήνων και θέλει υπάρχει αιωνίως, ως εκ της φύσεως των πραγμάτων αυτών: αλλ' όστις ονομάζει τον διαγωνισμόν τούτον κόμμα, ας μας συγχωρήσει να τον είπωμεν ότι δεν γνωρίζει ούτε το πραγματικόν σημαινόμενον των λέξεων καμμιάς γλώσσης...».

Ιωάννης Πετρόπουλος - Αικατερίνη Κουμαριανού: ΙΕΕ, ΙΓ, σ. 25.