Περίληψη μαθήματος

Τι είναι τα εθνικά κτήματα; 🤔

Τα εθνικά κτήματα ήταν μια τεράστια έκταση γης που έπρεπε να διαχειριστεί το νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Προβλήματα και Προκλήσεις 🤯

Η διανομή αυτών των γαιών δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Υπήρχαν πολλά εμπόδια:

• Δικαιώματα καλλιεργητών: Πολλοί καλλιεργητές είχαν δικαιώματα εκμετάλλευσης από την προεπαναστατική περίοδο. Ήταν δύσκολο να τους ζητηθεί να εξαγοράσουν τη γη που ήδη θεωρούσαν δική τους.
• Έλλειψη τίτλων ιδιοκτησίας: Στον οθωμανικό χώρο, δεν υπήρχαν ξεκάθαροι τίτλοι ιδιοκτησίας. Υπήρχαν συχνά επικαλυπτόμενα δικαιώματα επί της γης, κάτι που περιέπλεκε την κατάσταση.
• Απευθείας εξαγορές: Στη Στερεά Ελλάδα, κάποιοι ιδιώτες αγόρασαν απευθείας γη από τους οθωμανούς ιδιοκτήτες σε χαμηλές τιμές, στερώντας από το κράτος έσοδα.
• Καταπατήσεις: Σε περιόδους ταραχών, υπήρχαν καταπατήσεις γης, οι οποίες ήταν δύσκολο να αποδειχθούν λόγω των αμφισβητούμενων πιστοποιητικών ιδιοκτησίας.
• Διαφορές στο δίκαιο: Το οθωμανικό δίκαιο διέφερε από το βυζαντινορωμαϊκό, που υιοθέτησε το ελληνικό κράτος, δημιουργώντας περιθώρια για ατασθαλίες.

Πολυτεμαχισμός και Πολιτική Προστασία 🏘️

Οι εθνικές γαίες τείνουν να διανεμηθούν σε μικρές ή μεσαίες ιδιοκτησίες, αντί να συγκεντρωθούν σε λίγους πλούσιους. Αυτό οφειλόταν:

• Έλλειψη κεφαλαίων: Δεν υπήρχαν αρκετά μεγάλα κεφάλαια για μεγάλες αγορές γης.
• Επενδύσεις στις πόλεις: Οι πλούσιοι προτιμούσαν να επενδύουν σε ακίνητα στις πόλεις, ιδιαίτερα στην Αθήνα.

Η δημιουργία μικρών ιδιοκτησιών έκανε τους αγρότες ευάλωτους στις κρίσεις και τις πιέσεις της αγοράς. Έτσι, αναπτύχθηκε ένα σύστημα πολιτικής προστασίας, παρόμοιο με τον ρόλο των προεστών.

Νομοθετικές Ρυθμίσεις (1870-1871) 📜

Η οριστική λύση στο πρόβλημα των εθνικών κτημάτων ήρθε με νομοθετικές ρυθμίσεις το 1870-1871.

• Στόχος 1: Εξασφάλιση γης για τους ακτήμονες χωρικούς.
• Στόχος 2: Εξασφάλιση εσόδων για το κράτος μέσω της εκποίησης.

Σύμφωνα με τους νόμους:

• Οι αγρότες μπορούσαν να αγοράσουν έως 80 στρέμματα ξηρικής γης ή 40 στρέμματα αρδευόμενης.
• Από το 1870 ως το 1911 διανεμήθηκαν 2.650.000 στρέμματα με 370.000 παραχωρητήρια.
• Για τις φυτείες, τα ελαιόδενδρα και τα αμπέλια, οι ιδιοκτησίες ήταν μικρότερες.

Ωστόσο, μόνο το 50% του αντιτίμου των γαιών πληρώθηκε τελικά στο κράτος. 💸