Περίληψη μαθήματος

2. Η εμπορική ναυτιλία 🚢

Στον 18ο αιώνα, η ναυτιλία και το εμπόριο άκμασαν σε πολλές παραλιακές περιοχές και νησιά της Ελλάδας. Αυτό οφειλόταν σε διάφορους παράγοντες, όπως η έξοδος της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, που ενίσχυσε το εμπόριο στα λιμάνια της περιοχής (π.χ. Οδησσός) και της Μεσογείου.

Η Γαλλική Επανάσταση και οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι ευνόησαν επίσης την ελληνική ναυτιλία. Ο ηπειρωτικός αποκλεισμός που είχε επιβάλει το αγγλικό ναυτικό στα γαλλικά λιμάνια δημιουργούσε μεγάλα κέρδη, ενώ η απουσία γαλλικών πλοίων από την Ανατολική Μεσόγειο έδωσε ευκαιρίες στους Έλληνες. 🚢💨

Δύσκολα χρόνια ακολούθησαν, ειδικά κατά την Ελληνική Επανάσταση (1821-1830). Ο εμπορικός στόλος μετατράπηκε σε πολεμικό, οι εμπορικοί δρόμοι έκλεισαν και ναυτικά κέντρα όπως τα Ψαρά και το Γαλαξίδι καταστράφηκαν ή παρήκμασαν. 📉

Στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, νέα κέντρα αναδείχθηκαν, με σημαντικότερο τη Σύρο, η οποία δέχθηκε κύματα προσφύγων, κυρίως από τη Χίο. Η στρατηγική της θέση στο κέντρο του Αιγαίου, πάνω στις διαδρομές που συνέδεαν τα Στενά και τη Μαύρη Θάλασσα με τους μεσογειακούς εμπορικούς δρόμους, συνέβαλε στη δημιουργία ενός ισχυρού ναυτιλιακού κέντρου. 🚢⚓

Σημαντικό ρόλο έπαιξε η παρουσία των ελληνικών παροικιών στα κύρια εμπορικά κέντρα της περιοχής:

• Λιμάνια της Νότιας Ρωσίας 🇷🇺
• Εκβολές του Δούναβη 🌊
• Κωνσταντινούπολη 🇹🇷
• Σμύρνη 🇹🇷
• Αίγυπτος 🇪🇬

Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η ελληνική ναυτιλία ακολούθησε ανοδική πορεία, παρά τις κρίσεις και τον ανταγωνισμό των ατμοπλοίων. Ο αριθμός και η χωρητικότητα των πλοίων αυξάνονταν συνεχώς. Το 1840, η συνολική χωρητικότητα ήταν 100.000 τόνοι, ενώ το 1866 ξεπέρασε τους 300.000 τόνους. 📈

Κατασκευάστηκαν λιμάνια και δημιουργήθηκε ένα σύστημα φάρων, βελτιώνοντας την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στις ελληνικές θάλασσες. маяк

Οι προσπάθειες για την είσοδο της ελληνικής ναυτιλίας στην εποχή του ατμού ξεκίνησαν μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Λόγω του μεγάλου κόστους κατασκευής και συντήρησης των ατμοπλοίων, ανατράπηκαν οι παραδοσιακές εφοπλιστικές σχέσεις και αναζητήθηκαν κεφάλαια μέσω εταιρειών και επιχειρηματικών σχημάτων. Το κράτος, οι τράπεζες και οι ομογενείς συμμετείχαν ενεργά. 🏦

Η παρουσία της άρχισε να γίνεται αισθητή μόλις την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα. Τα 97 ελληνικά ατμόπλοια του 1890 έγιναν 191 το 1901 και 389 το 1912. Η ανάπτυξη αυτή στηρίχθηκε στην κυριαρχία Ελλήνων επιχειρηματιών στις μεταφορές στην περιοχή του Δέλτα του Δούναβη αλλά και στην κίνηση στο ίδιο το ποτάμι. 🚢

Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος και οι αλλαγές που έφερε μετέβαλαν τα δεδομένα. Το 1919, ο ελληνικός εμπορικός στόλος είχε υποδιπλασιαστεί σε σχέση με το 1914, απαιτώντας μια νέα αρχή. 😔

Πίνακας 5 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1840-1910

Η ελληνική ακτοπλοΐα στην τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα. Σύνθεση του στόλου της μεγάλης εταιρείας ατμοπλοϊκών γραμμών, «Ελληνική Ατμοπλοΐα» (1889)

Εταιρεία «Ελληνική Ατμοπλοΐα» Έδρα εν Σύρω, ιδρυθείσα τω 1856

Από την έκδοση Πανελλήνιος Σύντροφος, 1890, σ. 377-380