Η Παλαιολιθική και Μεσολιθική Εποχή 🏞️

Η πρώτη εμφάνιση του ανθρώπου στη γη 🌍

Πριν από περίπου 2.500.000 χρόνια εμφανίζονται στην Αφρική οι πρώτοι άνθρωποι. Οι επιστήμονες ονόμασαν αυτόν τον τύπο ανθρώπου «Ικανό άνθρωπο – Homo Habilis». Ο «Ικανός άνθρωπος» ζει ομαδικά και κατασκευάζει εργαλεία. Ακολουθεί ο «Όρθιος άνθρωπος – Homo Erectus», που βελτιώνει την κατασκευή των εργαλείων και ανακαλύπτει τη φωτιά. Τα ίχνη του απαντώνται όχι μόνο στην Αφρική αλλά και στην Ευρώπη και την Ασία. Τέλος, ο «Σοφός άνθρωπος – Homo Sapiens» διαθέτει μεγαλύτερο μέγεθος εγκεφάλου και θάβει τους νεκρούς του. Η ανθρώπινη αλυσίδα καταλήγει στον «Σοφότατο άνθρωπο – Homo Sapiens Sapiens», ο οποίος επινοεί την τέχνη και εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Εμείς είμαστε οι άμεσοι απόγονοι του «Σοφότατου ανθρώπου».

Η Παλαιολιθική Εποχή

Πρώιμη Παλαιολιθική εποχή (2.500.000-200.000 π.Χ.)

• Τύποι Ανθρώπων: Ικανός άνθρωπος, Όρθιος άνθρωπος
• Εργαλεία: Κροκάλες, Χειροπελέκεις

Μέση Παλαιολιθική εποχή (200.000-35.000 π.Χ.)

• Τύπος Ανθρώπου: Σοφός άνθρωπος
• Εργαλεία: Αιχμές, Ξέστρα

Ύστερη Παλαιολιθική εποχή (35.000-6.500 π.Χ.)

• Τύπος Ανθρώπου: Σοφότατος άνθρωπος
• Εργαλεία: Λεπίδες, Ξύστρα-Γλυφίδες, Οστέινα εργαλεία

Η ζωή του ανθρώπου κατά την Παλαιολιθική και Μεσολιθική εποχή (2.500.000-6.500 π.Χ.) 🌲

• Το κλίμα ήταν ψυχρότερο απ’ ό,τι σήμερα.
• Ο άνθρωπος βρίσκει καταφύγιο στα σπήλαια, μετακινείται ακολουθώντας τα θηράματά του και εγκαθίσταται κοντά σε πηγές νερού ή λίμνες.
• Είναι κυνηγός και τροφοσυλλέκτης, ενώ βοηθητικό ρόλο παίζει και η αλιεία.
• Τα θηράματα ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή:
  • Ανατολική Ευρώπη: Μαμούθ
  • Δυτική Ευρώπη: Τάρανδος, Αίγαγρος, Αντιλόπη
  • Μεσογειακή Ευρώπη: Βόδια, Ελάφια, Ίπποι
• Χρησιμοποιεί οστά και κέρατα ζώων ή κατεργάζεται τον λίθο για τα όπλα και τα εργαλεία του.
• Περιτυλίγεται με δέρματα ζώων για να αντιμετωπίσει το κρύο.

Πίστη και Τάφοι ⚰️

• Ο «Σοφός άνθρωπος» θάβει τους νεκρούς του και στους τάφους τοποθετεί διάφορα κτερίσματα, δείχνοντας πίστη σε μια άλλη ζωή μετά το θάνατο.

Η παρουσία του παλαιολιθικού ανθρώπου στην Ελλάδα 🇬🇷

• Στον ελλαδικό χώρο πιστοποιείται σε περιοχές όπως:
  • Θεσσαλία
  • Μακεδονία
  • Αργολίδα
  • Κέρκυρα

Η Τέχνη 🎨

Αναπαράσταση σπηλαιογραφίας 🖼️

Η τέχνη, δηλαδή η δημιουργία αντικειμένων και κατασκευών που δεν καλύπτουν μόνο βασικές ανάγκες και δραστηριότητες για την επιβίωση, όπως η διατροφή, αλλά έχουν και διακοσμητικό ή συμβολικό χαρακτήρα, πρωτοεμφανίζεται κατά τα τέλη της Παλαιολιθικής περιόδου.

• Στα έργα τέχνης αυτής της περιόδου περιλαμβάνονται ζωγραφικές παραστάσεις και αγαλματίδια από πηλό, κόκκαλο ή λίθο.
• Καλλιτεχνικά δημιουργήματα αποτελούν επίσης τα κοσμήματα, όπως περιδέραια, βραχιόλια, σκουλαρίκια και άλλα.
• Σε πολλές ευρωπαϊκές παλαιολιθικές θέσεις έχουν βρεθεί σπηλαιογραφίες, δηλαδή εικόνες ζώων και σπανίως ανθρώπων ζωγραφισμένες με χρώματα ή χαραγμένες στα τοιχώματα των σπηλαίων.
• Οι παλαιολιθικές παραστάσεις έχουν μάλλον μαγική ή συμβολική σημασία και εκφράζουν την αντίληψη των παλαιολιθικών ανθρώπων για το μυστήριο της δημιουργίας της ζωής, την αγωνία για την επιβίωση (εξασφάλιση ζωής) και το θάνατο.
• Κατά την εποχή αυτή πιστεύεται ότι ξεκινά και η δημιουργία της θρησκείας, η πίστη δηλαδή σε κάποιες δυνάμεις που επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων. Τότε ξεκινά και η ταφή των νεκρών.

Ο Παλαιολιθικός Άνθρωπος και η Τέχνη 🎨

Η παλαιολιθική τέχνη εκδηλώθηκε μέσα από πολλές και ποικίλες μορφές.

Κινητά έργα τέχνης 🏺

• Περιλαμβάνουν: κοσμημένα εργαλεία, όπλα, πλακίδια με εικονιστικές εγχαράξεις ζώων και ανθρώπων, ζωόμορφα και ανθρωπόμορφα ειδώλια (κυρίως γυναικεία).

Τέχνη των σπηλαίων 🖼️

• Περιλαμβάνει: οποιαδήποτε παράσταση ή άλλο έργο ζωγραφικής και γλυπτικής, κυρίως σπηλαιογραφίες.
• Τοποθεσίες: Εντοπίστηκαν σε σπήλαια με εξαιρετική πυκνότητα στη νοτιοδυτική Γαλλία (π.χ. Lascaux) και στη βόρεια Ισπανία (π.χ. Altamira).
• Βαλκάνια: Με εξαίρεση τη Ρουμανία, και φυσικά την Ελλάδα, δεν εντοπίζονται σπηλαιογραφίες.

Ζωγραφικές παραστάσεις 🎨

• Εικόνες ζώων: 267 ζώα, όπως ρινόκεροι, λιοντάρια, μαμούθ, άλογα, βίσωνες, αρκούδες, τάρανδοι, ελάφια κ.ά.

Γλωσσάρι 📖

• Παλαιολιθική Εποχή: Η παλαιότερη και μεγαλύτερη χρονικά περίοδος της προϊστορίας που χαρακτηρίζεται από τη χρήση λίθινων εργαλείων.
• Σπηλαιογραφία: Ζωγραφιές ή χαράγματα στους τοίχους των σπηλαίων από τους ανθρώπους της προϊστορίας.
• Κτερίσματα: Αντικείμενα που τοποθετούνται στους τάφους ως δώρα προς τους νεκρούς, πιστεύοντας σε μια άλλη ζωή μετά το θάνατο.