Η Ενετική Οικονομική Διείσδυση και το Σχίσμα των Εκκλησιών 🏛️⚔️

Όροι – Κλειδιά της Ενότητας

• Χρυσόβουλλο του 1082 📜
• Προνόμια 🏷️
• Σκάλες ⚓
• Αποικιακή αυτοκρατορία Βενετών 🌍
• Σχίσμα των δύο Εκκλησιών ✝️✝️

α. Εμπορικά Προνόμια στους Βενετούς

Για να αποκρούσει τους Νορμανδούς της Ιταλίας, ο Αλέξιος Α' ζήτησε τη συνδρομή των Βενετών. Με τη βοήθεια του πανίσχυρου βενετικού στόλου, το Βυζάντιο νίκησε τους Νορμανδούς. Ως ανταμοιβή, ο Αλέξιος Α' τους παραχώρησε τα εξής προνόμια με το χρυσόβουλλο του 1082:

• 📜 Παραχώρηση τίτλων και χρηματικών χορηγιών στους κοσμικούς και εκκλησιαστικούς άρχοντες της Βενετίας.
• ⚓ Παραχώρηση εμπορικών καταστημάτων και σκαλών στην προκυμαία της Κωνσταντινούπολης.
• 💰 Δικαίωμα ελεύθερου εμπορίου χωρίς δασμούς σε όλα τα βυζαντινά λιμάνια.

Αποτελέσματα:

• Οι Βενετοί ίδρυσαν μια πανίσχυρη αποικιακή αυτοκρατορία στην Ανατολή 🌍.
• Το Βυζάντιο έχασε τη μεσάζουσα θέση του στο εμπόριο της Μεσογείου 🚢.

Αργότερα, οι αυτοκράτορες προσπάθησαν να αντιδράσουν δημεύοντας περιουσίες Βενετών, υποκινώντας βιαιότητες ή παραχωρώντας προνόμια και σε άλλες ιταλικές ναυτικές πόλεις (Πίζα και Γένουα). Ο Μανουήλ Κομνηνός ιδιαίτερα προσπάθησε να διχάσει τους αντιπάλους του και να παρέμβει στρατιωτικά στην Ιταλία, επαναφέροντας τη φιλόδοξη πολιτική του Ιουστινιανού Α'.

Απόσπασμα από το χρυσόβουλλο του 1082:

"Επιπροσθέτως παραχωρούμε στους Βενετούς τα εργαστήρια μαζί με τους επάνω ορόφους που βρίσκονται στη συνοικία του Περάματος... Επίσης, δίνεται στους Βενετούς το δικαίωμα να κάνουν εμπόριο με κάθε λογής εμπορεύματα σε όλα τα μέρη της Ρωμανίας χωρίς να πληρώνουν δασμούς."

β. Το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών

Στα χρόνια του Κωνσταντίνου Θ', η παλιά αντιπαράθεση Ανατολής-Δύσης για την κυριαρχία επί της χριστιανικής οικουμένης, οδήγησε σε ρήξη.

Επιστολή του Μιχαήλ Κηρουλαρίου για τις διαφορές με τους Λατίνους:

"Πρέπει να ξέρεις ότι οι Ρωμαίοι δεν έχουν χτυπηθεί από ένα μόνο βέλος (πλάνη), δηλ. τα άζυμα, αλλά πολλά και διάφορα βέλη, που πρέπει να απομακρύνουμε... Στο άγιο σύμβολο της Πίστεως κάνουν την ακόλουθη κακόβουλη και επικίνδυνη προσθήκη: 'Και εις το Πνεύμα το άγιον, το κύριον και ζωοποιόν, το εκ του Πατρός και Υιού εκπορευόμενον.'"

Συνθήκες του Σχίσματος:

• Παπική πρεσβεία με αρχηγό τον καρδινάλιο Ουμβέρτο επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη για να συζητήσει με τον πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο την επίλυση των διαφορών.
• Η αλαζονεία των διαπραγματευτών οδήγησε σε οριστική ρήξη.
• Τα δύο πατριαρχεία αντιπροσωπεύουν από τότε δύο χωριστές χριστιανικές εκκλησίες (Ορθόδοξη και Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία).

Αν και οι σύγχρονοι δεν αντιλήφθηκαν τη σημασία των γεγονότων, το Σχίσμα είχε ανυπολόγιστες επιπτώσεις στις τύχες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.