Η Νομοθεσία της Μακεδόνικης Δυναστείας και η Σύγκρουση της με τους «Δυνατούς» ⚖️

Όροι – Κλειδιά της Ενότητας

• Πρόχειρος Νόμος 📜
• Επαναγωγή 🏛️
• Βασιλικά 📚
• Επαρχικόν Βιβλίον 🏙️
• Νεαρές 📝
• Προτίμηση γειτόνων και συγγενών 👫
• Αλληλέγγυον 🤝

α. Η Νομοθετική Δραστηριότητα 🏛️📜

Οι αυτοκράτορες της δυναστείας των Μακεδόνων ανέλαβαν την αναθεώρηση της νομοθεσίας των Ισαύρων, προσαρμόζοντας τους νόμους στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής τους. Αυτή η αναθεώρηση είχε στόχο την εύρυθμη λειτουργία της διοίκησης και την επίλυση επείγοντων κοινωνικών προβλημάτων.

Σημαντικές Νομοθετικές Συλλογές:

• Πρόχειρος Νόμος: Εύχρηστο απάνθισμα νόμων που αντικατέστησε την Εκλογή.
• Επαναγωγή: Εισαγωγή στον Πρόχειρο Νόμο που καθόριζε τις αρμοδιότητες του αυτοκράτορα και του πατριάρχη.
• Βασιλικά: Συλλογή νόμων που αντλούσε κυρίως από τις νομικές συλλογές του Ιουστινιανού (60 βιβλία).
• Επαρχικόν Βιβλίον: Διατάξεις που ρύθμιζαν τη λειτουργία των συντεχνιών της Κωνσταντινούπολης.
• Νεαρές: Νέοι νόμοι που απέβλεπαν στον περιορισμό της μεγάλης γαιοκτησίας.

β. Νόμοι και Αγώνας κατά των Δυνατών ⚔️👑

Ο αγώνας του κράτους κατά των μεγάλων γαιοκτημόνων (δυνατοί) ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα της κοινωνικής ιστορίας του Βυζαντίου στα χρόνια των Μακεδόνων. Οι δυνατοί επιδίωκαν να ιδιοποιηθούν τη γη των φτωχών, να αποσπάσουν προνόμια και να κατακτήσουν την πολιτική εξουσία.

Σημαντικά Στοιχεία:

• Στρατιωτική και Οικονομική Σημασία: Οι ελεύθεροι αγρότες υπηρετούσαν στους στρατούς των θεμάτων, ενώ οι φόροι τους ήταν κύρια πηγή κρατικών εσόδων.
• Νομοθεσία κατά των Δυνατών: Για 80 χρόνια (922-1002) οι αυτοκράτορες προσπάθησαν με τις Νεαρές να προστατεύσουν την αγροτική κοινότητα και τους ελεύθερους καλλιεργητές από τις καταχρήσεις των δυνατών.

Μέτρα της Νομοθεσίας των Μακεδόνων 📜🏛️

• Προτίμηση Γειτόνων και Συγγενών: Να προτιμώνται ως αγοραστές οι γείτονες και οι συγγενείς όταν πουλιόταν ένα κομμάτι κοινοτικής γης.
• Απόδοση Χωραφιών: Να αποδίδονται τα χωράφια που είχαν σφετεριστεί οι δυνατοί στους προηγούμενους φτωχούς ιδιοκτήτες τους χωρίς αποζημίωση.
• Περιορισμοί στην Πώληση Στρατιωτικών Κτημάτων: Να απαγορεύεται η πώληση και η αγορά στρατιωτικών κτημάτων και να είναι υποχρεωμένοι οι κάτοχοί τους να στρατεύονται.
• Περιορισμός Εκκλησιαστικής Περιουσίας: Να περιοριστεί η αύξηση της εκκλησιαστικής περιουσίας.
• Αλληλέγγυον: Οι δυνατοί να πληρώνουν τους φόρους των φτωχών του χωριού, υποχρέωση που παλιότερα βάραινε την κοινότητα συλλογικά.

Αυτές οι νομοθετικές προσπάθειες είχαν στόχο την προστασία της μικρής και μεσαίας αγροτικής ιδιοκτησίας και την αποτροπή της συγκέντρωσης της γης στα χέρια λίγων ισχυρών γαιοκτημόνων. 🏰🌾