Περίληψη Μαθήματος

Ο Εμφύλιος Πόλεμος και τα Κύρια Προβλήματα της Μετεμφυλιακής Ελλάδας (1944-1963) 🇬🇷

Η Εμφύλια Σύγκρουση 🔥

Τα Δεκεμβριανά (3 Δεκεμβρίου 1944) 🎯

• Αφορμή: Η απόφαση της κυβέρνησης εθνικής ενότητας για αφοπλισμό μόνο του ΕΛΑΣ προκάλεσε την αντίδραση του ΕΑΜ, που οργάνωσε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας στο κέντρο της Αθήνας.
• Συγκρούσεις: Οι συγκεντρωμένοι δέχτηκαν πυρά, σκοτώθηκαν περίπου 30 άνθρωποι. Μάχες ξέσπασαν ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τις κυβερνητικές δυνάμεις, με την υποστήριξη του βρετανικού στρατού.
• Αποτέλεσμα: Πολύνεκρες συγκρούσεις για περίπου ένα μήνα, κατέληξαν σε ήττα των δυνάμεων του ΕΑΜ και αποχώρησή τους από την Αθήνα.

Η Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945) ✍️

• Όροι: Αμνηστία για ορισμένα αδικήματα των Δεκεμβριανών, διάλυση του ΕΛΑΣ, οργάνωση νέου εθνικού στρατού, δημοψήφισμα για τον βασιλιά, απομάκρυνση συνεργατών της δικτατορίας και των κατακτητών από τις κρατικές υπηρεσίες.
• Εφαρμογή: Οι κύριες ρυθμίσεις δεν εφαρμόστηκαν, και οι διώξεις σε βάρος αριστερών πολιτών συνεχίστηκαν με την ανοχή ή την ενθάρρυνση της κυβέρνησης.

Η Κλιμάκωση του Εμφυλίου (1946-1949) ⚔️

• Έναυσμα: Επίθεση ένοπλων κομμουνιστών σε αστυνομικές δυνάμεις στο Λιτόχωρο Πιερίας την παραμονή των εκλογών του 1946.
• Δημοψήφισμα και Επιστροφή του Βασιλιά: Αμφιβολίες για τη γνησιότητα του δημοψηφίσματος του Σεπτεμβρίου 1946.
• Αμερικανική Επέμβαση: Μετά την απόφαση της Βρετανίας να αποσυρθεί, οι ΗΠΑ ανέλαβαν ενεργό ρόλο στην Ελλάδα (Δόγμα Τρούμαν), περιορίζοντας τη σοβιετική επιρροή.
• Τέλος του Εμφυλίου: Ο κυβερνητικός στρατός υπό τον στρατηγό Αλέξανδρο Παπάγο νίκησε τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας τον Αύγουστο του 1949.

Επιπτώσεις του Εμφυλίου 🏴‍☠️

• Ανθρώπινες Απώλειες: Περίπου 50.000 νεκροί, 80.000 πολιτικοί πρόσφυγες, 700.000 άνθρωποι εκτοπισμένοι.
• Υλικές Ζημιές: Τεράστιες καταστροφές σε υποδομές και περιουσίες.
• Πολιτική Κατάσταση: Διατήρηση "έκτακτων" μέτρων, περιορισμός ελευθεριών, διωγμοί πολιτών με αριστερές ιδέες.

Κύρια Προβλήματα της Μετεμφυλιακής Ελλάδας (1949-1963) 🏛️

• Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία: Ύποπτοι αριστερών φρονημάτων φυλακίζονταν ή εξορίζονταν, απαιτούνταν "δηλώσεις νομιμοφροσύνης".
• Στήριξη από τις ΗΠΑ: Ενίσχυση μετά την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την εγκατάσταση αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων.
• Πολιτική Κρίση: Εκλογική νίκη της ΕΡΕ το 1961, έντονη αμφισβήτηση, κοινωνικοί αγώνες για δημοκρατικές ελευθερίες, δολοφονία Γρηγόρη Λαμπράκη (1963).

• Οικονομική Ανάπτυξη: Υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, σημαντικά έργα υποδομής, έναρξη διαδικασίας ένταξης στην ΕΟΚ (1961).
• Μετανάστευση: Χιλιάδες Έλληνες μετανάστευσαν στο εξωτερικό λόγω φόβου πολιτικών αντεκδικήσεων και οικονομικών δυσκολιών.

Ο Κυπριακός Αγώνας (1955-1960) 🇨🇾

• Ένοπλος Αγώνας: Ξεκίνησε το 1955 εναντίον της αγγλικής κυριαρχίας. Οι Άγγλοι αντέδρασαν με συλλήψεις και απαγχονισμούς.
• Συνθήκες Ζυρίχης και Λονδίνου (1959): Αναγνώριση ανεξαρτησίας της Κύπρου, εγγυήτριες δυνάμεις η Ελλάδα, η Τουρκία και η Βρετανία.
• Ανεξαρτησία της Κύπρου (1960): Ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, πρώτος πρόεδρος ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος.

Συμπεράσματα 📝

Η μεταπολεμική Ελλάδα αντιμετώπισε τεράστιες προκλήσεις, από τον Εμφύλιο και τις πολιτικές διώξεις μέχρι την οικονομική ανάπτυξη και τη μαζική μετανάστευση. Ο Κυπριακός αγώνας για ανεξαρτησία επηρέασε σημαντικά την ελληνική πολιτική σκηνή και την εθνική συνείδηση. Η περίοδος αυτή διαμόρφωσε τη σύγχρονη Ελλάδα με τις βαθιές πληγές και τις προκλήσεις της.