Περίληψη Μαθήματος

Το Προσφυγικό Ζήτημα στην Ελλάδα κατά τον Μεσοπόλεμο 🏠

Εισαγωγή

Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που αντιμετώπισε η Ελλάδα κατά τον Μεσοπόλεμο ήταν το προσφυγικό ζήτημα. Η στέγαση και η επαγγελματική αποκατάσταση των προσφύγων αποτέλεσε μια μεγάλη πρόκληση για την ελληνική κοινωνία και το κράτος.

Η Αντιμετώπιση του Προσφυγικού Ζητήματος 🏠

• Το ελληνικό κράτος ζήτησε βοήθεια από την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ).
• Η ΚτΕ βοήθησε την Ελλάδα να συνάψει δάνειο και ίδρυσε την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ).
• Η ΕΑΠ λειτούργησε από το 1923 έως το 1930 και ασχολήθηκε κυρίως με την αποκατάσταση των προσφύγων στην ύπαιθρο.
• Περίπου 750.000 πρόσφυγες οδηγήθηκαν στη Μακεδονία και στη Θράκη.
  • Υπήρχαν διαθέσιμες γαίες.
  • Εξασφάλιση αριθμητικής υπεροχής του ελληνικού στοιχείου.

• Η αποκατάσταση των προσφύγων στις πόλεις ήταν έργο του ελληνικού κράτους.
  • Δημιουργήθηκαν προσφυγικοί συνοικισμοί: Καισαριανή, Βύρωνας, Νέα Ιωνία στην Αθήνα και Κοκκινιά στον Πειραιά.
  • Οι πλούσιοι πρόσφυγες προτίμησαν περιοχές της αρεσκείας τους: Νέα Σμύρνη, Καλλίπολη του Πειραιά.
  • Οι φτωχοί πρόσφυγες συνέχισαν να μένουν για πολλά χρόνια σε άθλια οικήματα.

Προβλήματα και Κοινωνικές Τάσεις 🛑

• Η στάση των γηγενών Ελλήνων απέναντι στους πρόσφυγες ήταν συχνά αρνητική.
  • Οι πρόσφυγες πήραν γη που πολλοί γηγενείς θεωρούσαν δική τους.
  • Πρόσφεραν φτηνά την εργασία τους, πιέζοντας προς τα κάτω τις αμοιβές των ντόπιων.
• Οι πρόσφυγες ήταν στη συντριπτική τους πλειονότητα βενιζελικοί.
  • Αυτό τους έφερνε σε αντίθεση με την αντιβενιζελική Παλαιά Ελλάδα.
• Οι γηγενείς θεωρούσαν τους πρόσφυγες παράδοξους:
  • Είχαν πρωτάκουστα ονόματα.
  • Έτρωγαν άγνωστα φαγητά.
  • Οι γυναίκες τους εργάζονταν σε ξένες δουλειές.
• Η λέξη «πρόσφυγας» χρησιμοποιήθηκε για χρόνια ως απαξιωτικός χαρακτηρισμός.

Οικονομικές και Κοινωνικές Επιπτώσεις 💼

• Η άφιξη των προσφύγων αναζωογόνησε την αγροτική οικονομία:
  • Αξιοποίησαν ακαλλιέργητες εκτάσεις.
  • Εφάρμοσαν νέες καλλιεργητικές μεθόδους.
• Στα αστικά κέντρα:
  • Οι πρόσφυγες προσέφεραν νέες δυνατότητες στο εμπόριο και τη βιομηχανία.
  • Δούλευαν με χαμηλές αμοιβές και δημιούργησαν νέες επιχειρήσεις.
• Σε κοινωνικό επίπεδο:
  • Οι πρόσφυγες έφεραν τον τρόπο ζωής τους, τις συνήθειές τους, τη μουσική τους (ρεμπέτικο τραγούδι) και την κουζίνα τους.
  • Πολλές γυναίκες πρόσφυγες εργάστηκαν, κλονίζοντας τα στερεότυπα που ήθελαν τη γυναίκα υποχείριο του άνδρα.

Πολιτικές Επιπτώσεις 🗳️

• Η συγκέντρωση των προσφύγων εντός της Ελλάδας σήμανε την εγκατάλειψη της Μεγάλης Ιδέας.
• Η εγκατάσταση των προσφύγων στη Μακεδονία και στη Θράκη ενίσχυσε:
  • Την ελληνική παρουσία.
  • Την εθνική ομοιογένεια της χώρας.
• Πολιτικά:
  • Οι πρόσφυγες τάχθηκαν στον χώρο του βενιζελισμού.
  • Αργότερα, αρκετοί από αυτούς έγιναν σοσιαλιστές και κομμουνιστές και διακρίθηκαν στους κοινωνικούς αγώνες.

Συνοπτική Αξιολόγηση

Η άφιξη των προσφύγων σφράγισε τη νεοελληνική κοινωνία:

• Ενίσχυσε την εθνική ομοιογένεια.
• Αναζωογόνησε την αγροτική και βιομηχανική οικονομία.
• Κλονίστηκε η παραδοσιακή κοινωνική τάξη.
• Επηρέασε βαθιά την πολιτική σκηνή της χώρας.

Η εμπειρία των προσφύγων ανέδειξε τα προβλήματα και τις δυνατότητες της ελληνικής κοινωνίας, αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα στη συλλογική μνήμη και τον πολιτισμό της Ελλάδας.