Αποικιοκρατία και Αποικιακοί Ανταγωνισμοί 🌍

Ιμπεριαλισμός και Αποικιοκρατία

Ορισμένα από τα ευρωπαϊκά κράτη που πέτυχαν υψηλούς ρυθμούς καπιταλιστικής ανάπτυξης άρχισαν να αναζητούν, από ένα σημείο κι έπειτα, περιοχές και εκτός Ευρώπης για να τις εκμεταλλευτούν. Το φαινόμενο, σύμφυτο με την ανάπτυξη του καπιταλισμού στη συγκεκριμένη ιστορική φάση, ονομάστηκε ιμπεριαλισμός (από τη λατινική λέξη imperium: ισχύς, εξουσία). Εκφράστηκε με την προσπάθεια απόκτησης αποικιών, την αποικιοκρατία, και εκδηλώθηκε με ένταση την περίοδο 1870-1914.

Αίτια της Αποικιοκρατίας 🔍

Ορισμένα από τα αίτια της αποικιοκρατίας περιλαμβάνουν:

• Υλικά συμφέροντα: Οι βιομηχανικές επαναστάσεις του 19ου αιώνα ενέτειναν τις ανάγκες της Ευρώπης σε πολύτιμα μέταλλα και πρώτες ύλες.
• Εθνικό συμφέρον: Η θέληση των κυβερνήσεων να οικοδομήσουν απέραντες αποικιακές αυτοκρατορίες για την αύξηση της ισχύος του έθνους.
• Έλεγχος των θαλασσών: Η απόκτηση αποικιών, εμπορικών σταθμών και βάσεων εξασφάλιζε τον έλεγχο των θαλασσών και τον απρόσκοπτο εφοδιασμό των πολεμικών πλοίων.

Κοινωνική Βάση της Αποικιοκρατίας 👥

Η κοινωνική βάση της αποικιοκρατίας περιλάμβανε τόσο την αστική τάξη όσο και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Η αποικιακή πολιτική υποστηριζόταν από ισχυρά ρεύματα της κοινής γνώμης, που απέρρεαν από το μεγάλο εθνικιστικό κύμα του τέλους του 19ου αιώνα. Οι κατακτήσεις αποικιών επιβεβαίωναν την "ανωτερότητα" των κατακτητών και ενίσχυαν την εθνική τους αυταρέσκεια.

Ρόλος των Ιεραποστόλων ✝️

Οι χριστιανοί ιεραπόστολοι έπαιξαν κεφαλαιώδη ρόλο στην αποικιοκρατία. Υποστηριζόμενα από ισχυρά ρεύματα της κοινής γνώμης, τα εγχειρήματά τους είχαν αρχικά θρησκευτικό και ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Η εγκατάσταση των ιεραποστολών συνοδευόταν από εκείνη του ευρωπαϊκού πολιτισμού και η ανάγκη προστασίας τους οδηγούσε συχνά τα αποικιακά κράτη να επέμβουν στρατιωτικά.

Αποικιακή Εξάπλωση 📈

Τα ευρωπαϊκά κράτη κατέλαβαν εδάφη στην Ασία και στην Αφρική. Η τελευταία μετατράπηκε, μέσα σε λίγα χρόνια, σε μια μεγάλη αποικία.

• Η Μ. Βρετανία ήταν, αναμφισβήτητα, η ισχυρότερη αποικιακή δύναμη, μια τεράστια αποικιακή αυτοκρατορία. Κατείχε αποικίες με πληθυσμούς κυρίως λευκών (Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία), αποικίες με πληθυσμούς κυρίως ντόπιων (Ινδία, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Νότια Αφρική κ.ά.), ενώ έλεγχε και διάφορα στρατηγικά σημεία (Γιβραλτάρ, Μάλτα, Κύπρος κ.ά.).

• Η Γαλλία διέθετε αποικίες στην Αφρική (Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο, Σενεγάλη, Μαυριτανία κ.ά.) και στην Άπω Ανατολή (Ινδοκίνα: Βιετνάμ, Λάος, Καμπότζη).

• Άλλα ευρωπαϊκά κράτη, όπως το Βέλγιο, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Γερμανία, διέθεταν μικρό αριθμό αποικιών.

• Η Ρωσία, καταλαμβάνοντας και εποικίζοντας ολόκληρη τη βόρεια Ασία, επέκτεινε την κυριαρχία της μέχρι τις ακτές του Ειρηνικού ωκεανού.

• Την ίδια εποχή, η Αγγλία και η Γαλλία άρχισαν να διεισδύουν στην Κίνα.

Έτσι, στα 1900, το 90% των εδαφών της Αφρικής και μεγάλο μέρος των εδαφών της Ασίας βρίσκονταν υπό αποικιακό έλεγχο.

Αποτελέσματα της Αποικιοκρατίας 🌐

Η αποικιακή εξάπλωση επηρέασε καταλυτικά τόσο τις περιοχές που εντάχθηκαν στο αποικιακό σύστημα όσο και την Ευρώπη.

• Οι αποικίες: Ο πλούτος τους λεηλατήθηκε, οι λαοί τους αντιμετωπίστηκαν σαν κατώτεροι και μετατράπηκαν σχεδόν σε δούλους. Οι πολιτισμοί τους υποτιμήθηκαν, αλλά παράλληλα οι αποικιοκράτες έφεραν στις αποικίες όλα τα στοιχεία των πολιτισμών τους: γλώσσες, τεχνολογικά επιτεύγματα, θρησκείες, θεσμούς, ιδεολογίες και τρόπο ζωής.

• Τα αποικιοκρατικά κράτη και οι λαοί τους: Είδαν τη θέση τους να ενισχύεται με την κατάκτηση αποικιών. Οι Ευρωπαίοι απομύζησαν τις αποικίες και πολλοί στις ευρωπαϊκές κοινωνίες καρπώθηκαν μέρος αυτού του πλούτου. Η Ευρώπη έγινε το κέντρο του κόσμου και οι κατακτήσεις αποικιών θεωρήθηκαν επαρκείς αποδείξεις της πνευματικής τους ανωτερότητας και της οικονομικής και τεχνολογικής τους παντοδυναμίας.