Η Γαλλική Επανάσταση και η Ναπολεόντεια Περίοδος (1789-1815)

Η Γαλλία σε κρίση

Κοινωνική ένταση και πολιτική αμφισβήτηση

• Νέες οικονομικές συνθήκες: Ανάπτυξη εμπορίου και πορεία προς βιομηχανική επανάσταση.
• Αστική τάξη: Αναδεικνύεται σε ρυθμιστικό παράγοντα των εξελίξεων.

• Αντινομιών στην κοινωνία: Η αριστοκρατία διατηρούσε τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού, ενώ η αστική τάξη δεν είχε ανάλογη πολιτική εξουσία.
• Δυσαρέσκεια στα κατώτερα στρώματα: Λαϊκές τάξεις και αγρότες επηρεάζονται από την οικονομική κατάσταση και τους υψηλούς φόρους.

Οικονομικές δυσχέρειες

• Οικονομία: Παρά τις προόδους, η Γαλλία παρέμενε κυρίως αγροτική και δεν προχώρησε στην εκβιομηχάνιση όπως η Αγγλία.
• Κρατικά ελλείμματα: Σπατάλες της Αυλής και πόλεμοι αύξησαν τις κρατικές δαπάνες.
• Μεταρρυθμίσεις: Οι προτάσεις των οικονομολόγων Τυργκό και Νεκέρ δεν εφαρμόστηκαν λόγω αντίδρασης των ευγενών.
• Καιρικές συνθήκες: Από το 1785 ως το 1789 επιδεινώθηκε η οικονομική κρίση.

💥 Η έκρηξη της Επανάστασης (1789)

Σύγκληση των Γενικών Τάξεων

• Σύγκληση: Ο βασιλιάς Λουδοβίκος επαναφέρει τον Νεκέρ ως υπουργό οικονομικών, προτείνοντας τη σύγκληση των Γενικών Τάξεων.
• Εθνική Συνέλευση: Η Τρίτη Τάξη αυτοανακηρύσσεται Εθνική Συνέλευση και ζητά σύνταγμα για τη Γαλλία.

• Όρκος του Σφαιριστηρίου: Δέσμευση των αντιπροσώπων της Τρίτης Τάξης να μην αποχωρήσουν αν δεν δώσουν σύνταγμα στη Γαλλία.
• Κατάργηση προνομίων: Στις 4 Αυγούστου 1789, η Συντακτική Συνέλευση καταργεί τα προνόμια.

👑 Η συνταγματική μοναρχία

• Σύνταγμα του 1791: Καθιερώνει συνταγματική μοναρχία με διάκριση εξουσιών. Οι εξουσίες του βασιλιά περιορίζονται δραστικά.
• Δικαίωμα ψήφου: Δίνεται μόνο σε όσους κατέχουν περιουσία και πληρώνουν φόρο.

🏛️ Η πορεία προς τη Δημοκρατία και η ριζοσπαστική Επανάσταση

• Νομοθετική Συνέλευση: Κυριαρχία των Ζιρονδίνων. Οι ευγενείς συνωμοτούν και ζητούν βοήθεια από το εξωτερικό.
• Λαϊκές τάξεις: Ζητούν λύση των προβλημάτων τους. Επαναστατικός πυρετός ανεβαίνει.

• Εξέγερση: Στις 10 Αυγούστου 1792, ο λαός του Παρισιού εξεγείρεται, θέτοντας τον βασιλιά σε αργία.
• Κατάργηση μοναρχίας: Στις 20 Σεπτεμβρίου 1792, η Συμβατική Συνέλευση καταργεί τη μοναρχία και εγκαθιδρύει τη δημοκρατία.

🔪 Τρομοκρατία και ριζοσπαστική επανάσταση

• Επαναστατική Κυβέρνηση: Σχηματίζεται από τους Ορεινούς με αρχηγό τον Ροβεσπιέρο.
• Τρομοκρατία: Φυσική εξόντωση αντιπάλων με συνοπτικές διαδικασίες.
• Σύλληψη Ροβεσπιέρου: Τον Ιούλιο του 1794, ο Ροβεσπιέρος συλλαμβάνεται και εκτελείται.

🛑 Το τέλος της Επανάστασης

• Επιστροφή στο φιλελευθερισμό: Μετά το θάνατο του Ροβεσπιέρου, η αστική τάξη αποκαθιστά τις αστικές αξίες.
• Σύνταγμα του 1795: Μετριοπαθές και αντιβασιλικό, περιορίζει τη λαϊκή βούληση.

🗡️ Η Εποχή του Ναπολέοντα (1799-1815)

• Ναπολέων Βοναπάρτης: Από ύπατος (1799-1804) και μετά ως αυτοκράτορας (1804-1815), καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της Ευρώπης.
• Εκστρατεία στη Ρωσία: Αποτυγχάνει το 1812, οδηγώντας στην αρχή του τέλους της γαλλικής κυριαρχίας.
• Ήττες στη Λειψία και Βατερλό: Το 1813 και 1815, ο Ναπολέων ηττάται και εξορίζεται στην Αγία Ελένη, όπου και πεθαίνει το 1821.

🌍 Ο χαρακτήρας και το έργο της Επανάστασης

• Λαϊκή κυριαρχία: Εκφράζεται με το δικαίωμα ψήφου και την εμφάνιση του θεσμού των Λεσχών.
• Εθνική ελευθερία: Οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης προβάλλουν την έννοια του Έθνους ως ενοποιητικής δύναμης.
• Οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές: Κατάργηση φεουδαρχικών δικαιωμάτων, δήμευση περιουσιών ευγενών και Εκκλησίας, μέτρα υπέρ των ασθενέστερων τάξεων.
• Εκπαίδευση: Καθιερώνεται η δωρεάν και υποχρεωτική παιδεία, ιδρύονται ανώτερα πνευματικά ιδρύματα και ενισχύεται η επιστημονική έρευνα.

Οι επιδράσεις στον ελληνικό και βαλκανικό χώρο

• Έλληνες: Εμπνευσμένοι από τη Γαλλική Επανάσταση και τον Ναπολέοντα, στρέφονται προς τη Γαλλία για βοήθεια.
• Ρήγας Βελεστινλής: Προετοιμάζει την επανάσταση στην Ελλάδα με ελπίδες στη συνδρομή του Ναπολέοντα.
• Ναπολέων: Αρχικά υποστηρίζει την ελληνική επανάσταση, αλλά αργότερα αλλάζει στάση, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως προστάτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Τελικά, η Γαλλική Επανάσταση, παρά τις υπαναχωρήσεις και τις αναχρονιστικές επιστροφές, άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία, επηρεάζοντας το μέλλον της Ευρώπης και την πορεία των εθνικών απελευθερωτικών κινημάτων.