Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα 🇬🇷

Μετά την ήττα στον πόλεμο με την Τουρκία το 1897, το ελληνικό κράτος ασχολήθηκε έντονα με τα ζητήματα της Κρήτης και της Μακεδονίας. Ο Μακεδονικός Αγώνας αναφέρεται στην ένοπλη σύγκρουση Ελλήνων και Βουλγάρων ανταρτών στη Μακεδονία κατά την περίοδο 1904-1908.

---

Η Ελλάδα στον 20ό αιώνα 🌟

Αναδιοργάνωση μετά την ήττα 🎖️

• Απογοήτευση και προβληματισμός: Η ταπεινωτική ήττα στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο σκόρπισε απογοήτευση, ιδιαίτερα στον στρατό.
• Αναδιοργάνωση του κράτους: Το ελληνικό κράτος άρχισε σύντομα να αναδιοργανώνεται και να αναλαμβάνει πιο ενεργό ρόλο στα εθνικά ζητήματα της Κρήτης και της Μακεδονίας.

---

Η εξέγερση της Κρήτης 🔥

• Εξέγερση στο Θέρισο (1905): Με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο, η εξέγερση είχε ως κύριο αίτημα την ένωση με την Ελλάδα. Ωστόσο, η ένωση δεν πραγματοποιήθηκε τότε.
• Νέα επανάσταση (1908): Η Κρήτη εκμεταλλεύτηκε την αναστάτωση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και κήρυξε ξανά την ένωση με την Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση δεν την αναγνώρισε επίσημα, προκαλώντας λαϊκή δυσαρέσκεια.

---

Ο Μακεδονικός Αγώνας 🗡️

• Σύγκρουση Ελλήνων και Βουλγάρων: Η αναμέτρηση εντάθηκε μετά το Συνέδριο του Βερολίνου το 1878, που διατήρησε τη Μακεδονία υπό τουρκική κυριαρχία. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες πίεζαν τους κατοίκους να δηλώσουν ότι ανήκαν στην Εξαρχία.
• Ελληνική αντίδραση: Αξιωματικοί του ελληνικού στρατού, όπως ο Παύλος Μελάς και ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης, σχημάτισαν ανταρτικές ομάδες με ντόπιους Έλληνες και πολέμησαν εναντίον των Βουλγάρων.

---

Σημαντικές μορφές και γεγονότα 🌟

• Παύλος Μελάς: Ο θάνατος του Παύλου Μελά σε σύγκρουση με τον τουρκικό στρατό το 1904 κινητοποίησε τους Έλληνες και έκανε την ελληνική κυβέρνηση να δράσει πιο δυναμικά στη Μακεδονία.
• Συντονισμός από διπλωμάτες: Έλληνες διπλωμάτες και ιεράρχες, όπως ο Λάμπρος Κορομηλάς και ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, συντόνιζαν τη δράση των ανταρτικών ομάδων.

---

Τέλος του Μακεδονικού Αγώνα ✨

• Νεότουρκοι (1908): Οι Νεότουρκοι επαναστάτησαν κατά της απολυταρχικής διοίκησης του Σουλτάνου. Οι διακηρύξεις τους για παραχώρηση δικαιωμάτων έπεισαν Έλληνες και Βούλγαρους αντάρτες να καταθέσουν τα όπλα. Ο αγώνας για τη διεκδίκηση της Μακεδονίας θα συνεχιζόταν κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.

---

Γλωσσάρι 📚

• Εξαρχία: Η Βουλγαρική Εκκλησία που αποσχίσθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1870.
• Ανταρτικές ομάδες: Στρατιωτικά σώματα πολεμιστών που δεν ανήκουν στον τακτικό στρατό και αγωνίζονται για την απελευθέρωση της πατρίδας τους.
• Διπλωμάτης, Πρόξενος: Επίσημοι αντιπρόσωποι μιας χώρας σε άλλη χώρα.
• Ανακόπτω: Συγκρατώ, σταματώ.
• Διεισδύω: Εισχωρώ.

---

Οι πηγές αφηγούνται... 📜

Οι Έλληνες της Μακεδονίας

«Παρ' όλες τις δυσμενείς αυτές συνθήκες, παρ' όλες τις εκατοντάδες θυμάτων, ο Ελληνισμός διατηρούσε ακόμη το ψυχικό του σθένος. Η δύναμις αυτή του Μακεδονικού Ελληνισμού δεν άργησε να μετατρέψει την παθητική στάσι σε αμυντική. Μέχρι του 1902 η αντίδρασις προερχόταν κυρίως από τους Μακεδόνες Έλληνες χωρίς την βοήθεια του ελεύθερου Κράτους. Από το 1902 όμως και εφεξής, μετά την λεγόμενη βουλγαρική Επανάστασι του 1902, άρχισε κάποια μικρή υποστήριξις εκ μέρους του Ελληνικού Κράτους, η οποία ενισχύθη αργότερα».

• Αλέξανδρου Δ. Ζάννα, «Ο Μακεδονικός Αγών. Αναμνήσεις»

---

Επιστολή του Παύλου Μελά στη γυναίκα του Ναταλία

«Αναλαμβάνω αυτόν τον αγώνα με όλην μου την ψυχήν και με την ιδέαν ότι είμαι υποχρεωμένος να τον αναλάβω. Είχα και έχω την ακράδαντον πεποίθησιν ότι δυνάμεθα να εργασθώμεν εν Μακεδονία και να σώσωμεν πολλά πράγματα. Έχων δε την πεποίθησιν ταύτην, έχω και υπέρτατον καθήκον να θυσιάσω το παν όπως πείσω και Κυβέρνησιν και κοινήν γνώμην περί τούτου».

• Ναταλίας Π. Μελά, Παύλος Μελάς

---

Επιστολή του Βασίλη Αγοραστού στον Ίωνα Δραγούμη για τον θάνατο του Παύλου Μελά

«Δεν επιχειρώ, φίλε μου, να σε παρηγορήσω, διότι η συμφορά είναι τόσον μεγάλη, ώστε δεν ευρίσκω λόγους παρηγορίας. Κλαύσον, διότι και ενταύθα έκλαυσαν ου μόνο οι γνωρίσαντες τον εις το καθήκον αφωσιωμένον και γενναίον στρατιώτην, αλλά όσοι και εξ ακοής μόνον εγνώρισαν αυτόν, διότι επ' αυτού πάντες εστηρίζομεν τας ελπίδας ημών περί ευτυχεστέρου μέλλοντος της ατυχούς ταύτης χώρας, διότι προς αυτόν, ως τον μόνον λυτρωτήν, εστράφησαν οι οφθαλμοί πάντων των ορθοδόξων».

• Ναταλίας Π. Μελά, Παύλος Μελάς

---

Παύλος Μελάς

«Σαν τέτοια ώρα στο βουνό, ο Παύλος πληγωμένος
μες στο νερό του αυλακιού ήτανε ξαπλωμένος.

• Για σύρε, Δήμο μου πιστέ, στην ποθητή πηγή μου
  και φέρε μου κρύο νερό να πλύνω την πληγή μου.
  Δεν κλαίω τη λαβωματιά, δεν κλαίω και το βόλι,
  Μον' κλαίω που με άφησε η συντροφιά μου όλη.
  Σταλαματιά το αίμα μου, για σε Πατρίδα χύνω,
  για νάχεις δόξα και τιμή, να λάμπεις σαν τον κρίνο.
  Παύλος Μελάς κι αν πέθανε, τα παλικάρια ζούνε
  θα φέρουνε τη λευτεριά στη χώρα που ποθούμε».

---

Παύλος Μελάς

«Σε κλαίει λαός. Πάντα χλωρό να σειέται το χορτάρι
στον τόπο που σε πλάγιασε το βόλι, ω παλικάρι.
Πανά

λαφρος ο ύπνος σου του Απρίλη τα πουλιά

σαν του σπιτιού σου να τ' ακούς λογάκια και φιλιά
και να σου φτάνουν του σκληρού χειμώνα οι καταρράχτες
σαν τουφεκιού αστραπόβροντα και σαν πολέμου κράχτες.
Πλατιά του ονείρου μας η γη και απόμακρη. Και γέρνεις
εκεί και σβεις γοργά.
Ιερή στιγμή. Σαν πιο πλατιά τη δείχνεις, και τη φέρνεις
σαν πιο κοντά!».

• Κ. Παλαμάς («Πολιτεία και Μοναξιά»)

---

Ματιά στο παρελθόν 🔍

Ο Αγώνας στη λίμνη των Γιαννιτσών 🌿

Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, στη λίμνη των Γιαννιτσών πραγματοποιήθηκαν σκληρές συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και Βούλγαρων ανταρτών. Οι Έλληνες αντάρτες αντιμετώπισαν όχι μόνο τους Βούλγαρους κομιτατζήδες αλλά και άσχημες συνθήκες διαβίωσης μέσα στα έλη. Η ελονοσία και άλλες αρρώστιες τους ταλαιπωρούσαν. Τις συνθήκες παραμονής των ανταρτικών ομάδων στη λίμνη των Γιαννιτσών περιγράφει η Πηνελόπη Δέλτα στα «Μυστικά του Βάλτου».