🧬 Οργάνωση του Γενετικού Υλικού σε Χρωμοσώματα

🔬 Τι είναι τα Χρωμοσώματα;

Όλοι οι οργανισμοί, είτε είναι μονοκύτταροι είτε πολυκύτταροι, ευκαρυωτικοί ή προκαρυωτικοί, έχουν συγκεκριμένα δομικά χαρακτηριστικά και λειτουργίες. Αυτά καθορίζονται κυρίως από τις πρωτεΐνες. Η δράση των πρωτεϊνών εξαρτάται από τη σειρά των αμινοξέων που περιέχουν. Το στοιχείο που καθορίζει αυτή τη σειρά είναι το γενετικό υλικό, δηλαδή το DNA, το οποίο περιέχει τις γενετικές πληροφορίες σε συγκεκριμένα τμήματά του, τα γονίδια.

🧠 Το Γενετικό Υλικό στα Ευκαρυωτικά Κύτταρα

Στα ευκαρυωτικά κύτταρα, το γενετικό υλικό βρίσκεται στον πυρήνα και οργανώνεται σε δομές που ονομάζονται χρωμοσώματα. Αυτά γίνονται ορατά σε ορισμένα στάδια της ζωής του κυττάρου ακόμη και με το οπτικό μικροσκόπιο. Κάθε χρωμόσωμα είναι κυρίως φτιαγμένο από DNA, το οποίο συσπειρώνεται με τη βοήθεια πρωτεϊνών.

🧬 Διπλοειδείς και Απλοειδείς Οργανισμοί

• Οι οργανισμοί των οποίων τα κύτταρα περιέχουν ομόλογα χρωμοσώματα (δηλαδή χρωμοσώματα που έχουν ίδιο σχήμα και μέγεθος) χαρακτηρίζονται ως διπλοειδείς (2n). Αυτοί οι οργανισμοί, όπως ο άνθρωπος, έχουν δύο αντίγραφα κάθε χρωμοσώματος, ένα από κάθε γονέα. Στον άνθρωπο, κάθε σωματικό κύτταρο έχει 46 χρωμοσώματα, τα οποία σχηματίζουν 23 ζεύγη ομόλογων χρωμοσωμάτων.

• Από την άλλη πλευρά, οργανισμοί όπως οι προκαρυωτικοί και οι περισσότεροι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί δεν έχουν ανά δύο όμοια χρωμοσώματα και χαρακτηρίζονται ως απλοειδείς (1n).

🧬 Καρυότυπος: Η Απεικόνιση των Χρωμοσωμάτων

Ο καρυότυπος είναι η απεικόνιση των χρωμοσωμάτων ενός κυττάρου ταξινομημένων σε ζεύγη, με βάση το μέγεθός τους, από τα μεγαλύτερα προς τα μικρότερα. Στον άνθρωπο, ο καρυότυπος δείχνει τα 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων, όπου το ένα από κάθε ζεύγος είναι μητρικής και το άλλο πατρικής προέλευσης.

🧬 Φυλετικά και Αυτοσωμικά Χρωμοσώματα

Στον άνθρωπο, το φύλο καθορίζεται από ένα ζεύγος χρωμοσωμάτων που ονομάζονται φυλετικά χρωμοσώματα. Τα υπόλοιπα χρωμοσώματα που δεν σχετίζονται με το φύλο ονομάζονται αυτοσωμικά χρωμοσώματα. Στα κύτταρα ενός άνδρα υπάρχουν 22 ζεύγη αυτοσωμάτων και τα φυλετικά χρωμοσώματα Χ και Y. Στα κύτταρα μιας γυναίκας υπάρχουν επίσης 22 ζεύγη αυτοσωμάτων, αλλά το φυλετικό χρωμόσωμα Χ είναι δύο φορές παρόν. Η παρουσία του χρωμοσώματος Y χαρακτηρίζει το αρσενικό άτομο (ΧY), ενώ η απουσία του καθορίζει το θηλυκό (ΧΧ).