🧠 Κεντρικό Νευρικό Σύστημα: Εγκέφαλος και Νωτιαίος Μυελός

Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ)

Το ΚΝΣ συντονίζει όλες τις λειτουργίες του οργανισμού. Αποτελείται από δύο κύρια όργανα:

• Εγκέφαλος: Το πιο πολύπλοκο μέρος του νευρικού συστήματος.
• Νωτιαίος μυελός: Μια λεπτή κυλινδρική στήλη νευρικού ιστού που συνδέει τον εγκέφαλο με τα νωτιαία νεύρα.

Προστασία του ΚΝΣ

• Τα όργανα του ΚΝΣ προστατεύονται από:
  • Κρανιακή κοιλότητα: Προστατεύει τον εγκέφαλο.
  • Σπονδυλικός σωλήνας: Προστατεύει τον νωτιαίο μυελό.
• Το ΚΝΣ περιβάλλεται από τρεις προστατευτικές μεμβράνες, τις μήνιγγες.
• Εγκεφαλονωτιαίο υγρό:
  • Κυκλοφορεί ανάμεσα στις δύο εσωτερικές μήνιγγες, μειώνοντας τους κραδασμούς και θρέφοντας τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.
  • Βρίσκεται επίσης στις κοιλίες του εγκεφάλου και στον κεντρικό νευρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού.

🧬 Νωτιαίος Μυελός

• Λειτουργίες:
  • Περιέχει κέντρα αντανακλαστικών λειτουργιών.
  • Συνδέει τον εγκέφαλο με τα νωτιαία νεύρα, επιτρέποντας την επικοινωνία με το υπόλοιπο σώμα.
• Δομή:
  • Φαιά ουσία: Στην κεντρική περιοχή, σε σχήμα πεταλούδας. Αποτελείται κυρίως από κυτταρικά σώματα.
  • Λευκή ουσία: Περιβάλλει τη φαιά ουσία και αποτελείται από νευράξονες που συνδέουν τον εγκέφαλο με διάφορα τμήματα του σώματος.
• Νευρικές εκφύσεις:
  • Εκφύονται 31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων.
  • Διογκώσεις στον αυχένα και την οσφυϊκή περιοχή, από όπου εκφύονται νεύρα για τα άνω και κάτω άκρα.

🧠 Εγκέφαλος

Ο εγκέφαλος είναι το μεγαλύτερο και πιο πολυσύνθετο μέρος του νευρικού συστήματος, υπεύθυνος για τη λήψη, επεξεργασία και αποστολή ερεθισμάτων.

Ανατομικές Περιοχές του Εγκεφάλου

• Εγκεφαλικά ημισφαίρια:

  • Αποτελούνται από ένα εξωτερικό στρώμα φαιάς ουσίας, τον φλοιό των ημισφαιρίων.
  • Κάτω από τον φλοιό, υπάρχει λευκή ουσία που συνδέει τον φλοιό με άλλα τμήματα του εγκεφάλου.
  • Τα ημισφαίρια χωρίζονται σε λοβούς: μετωπιαίο, βρεγματικό, κροταφικό, και ινιακό.
  • Ο φλοιός είναι υπεύθυνος για τις συνειδητές λειτουργίες και ανώτερες πνευματικές διεργασίες.

• Στέλεχος του εγκεφάλου:

  • Συνδέει τα εγκεφαλικά ημισφαίρια με τον νωτιαίο μυελό.
  • Περιλαμβάνει:
    • Θάλαμος: Διαχειρίζεται τις νευρικές ώσεις από τους αισθητικούς υποδοχείς.
    • Υποθάλαμος: Κέντρο ομοιόστασης, ελέγχει την υπόφυση και το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα.
    • Προμήκης: Ρυθμίζει την αναπνοή, την καρδιακή λειτουργία και την αρτηριακή πίεση.

• Παρεγκεφαλίδα: Συντονίζει την κίνηση και τη διατήρηση της ισορροπίας.

🚨 Παθήσεις του ΚΝΣ

• Μηνιγγίτιδα: Φλεγμονή των μηνίγγων που προκαλείται από βακτήρια ή ιούς. Μπορεί να είναι θανατηφόρα αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
• Νόσος Alzheimer: Προοδευτική νόσος που επηρεάζει τις πνευματικές λειτουργίες και τη μνήμη. Συνδέεται με τη συσσώρευση αμυλοειδών πλακών στον εγκέφαλο. ## 🧠 Παρεγκεφαλίδα, Μεταιχμιακό Σύστημα και Ανώτερες Πνευματικές Λειτουργίες

Παρεγκεφαλίδα

• Δομή:

  • Αποτελείται από δύο ημισφαίρια που συνδέονται με μια δομή που ονομάζεται σκώληκας.
  • Η λευκή ουσία βρίσκεται στο εσωτερικό και καλύπτεται από τον φλοιό της παρεγκεφαλίδας, ένα λεπτό στρώμα φαιάς ουσίας.

• Λειτουργίες:

  • Έλεγχος και συντονισμός των κινήσεων των σκελετικών μυών.
  • Διατήρηση του μυϊκού τόνου και της ισορροπίας του σώματος.
  • Δέχεται νευρικές ώσεις από τα αισθητήρια της όρασης και της ισορροπίας, καθώς και από υποδοχείς στους τένοντες.

💭 Μεταιχμιακό Σύστημα

• Συναισθήματα και Συμπεριφορά:
  • Το μεταιχμιακό σύστημα είναι υπεύθυνο για τις συναισθηματικές εμπειρίες και την έκφραση των συναισθημάτων, όπως το μίσος, ο πόνος, η ευχαρίστηση και η λύπη.
  • Περιλαμβάνει νευρικές οδούς που συνδέουν τον μετωπιαίο και κροταφικό λοβό με το θάλαμο, τον υποθάλαμο και τις μάζες φαιάς ουσίας.
  • Οδηγεί σε συμπεριφορές που αυξάνουν τις πιθανότητες επιβίωσης μέσω της δημιουργίας ευχάριστων ή δυσάρεστων συναισθημάτων.

📊 Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG)

• Τι είναι:

  • Καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου μέσω ηλεκτροδίων τοποθετημένων στην επιφάνεια του κρανίου.

• Εγκεφαλικά Κύματα:

  • Κύματα α: Συχνότητα 6-13/sec, εμφανίζονται σε κατάσταση ηρεμίας με κλειστά μάτια.
  • Κύματα β: Συχνότητα >13/sec, εμφανίζονται κατά τη διάρκεια πνευματικής εργασίας.
  • Κύματα θ: Συχνότητα 4-7/sec, εμφανίζονται στα πρώτα στάδια του ύπνου και σε συναισθηματική φόρτιση.
  • Κύματα δ: Συχνότητα <4/sec, καταγράφονται κατά τον βαθύ ύπνο.

• Χρήσεις:

  • Διάγνωση επιληψίας και ύπαρξης όγκων στον εγκέφαλο.
  • Καθορισμός εγκεφαλικού θανάτου σε ασθενείς σε κώμα.

🧠 Ανώτερες Πνευματικές Λειτουργίες

Μνήμη

• Τι είναι:

  • Η ικανότητα του εγκεφάλου να αποθηκεύει και να ανακαλεί πληροφορίες από το περιβάλλον, όπως ήχους, εικόνες, και οσμές.

• Τύποι Μνήμης:

  • Βραχυπρόθεσμη Μνήμη: Κρατά τις πληροφορίες για λίγα λεπτά.
  • Μακροπρόθεσμη Μνήμη: Σχετίζεται με μόνιμες δομικές και λειτουργικές αλλαγές στα νευρικά κύτταρα. Κάποιες πληροφορίες διατηρούνται για πάντα, ενώ άλλες ξεχνιούνται με τον χρόνο.

• Ανάκληση Πληροφοριών:

  • Περιλαμβάνει τον συνδυασμό πληροφοριών αποθηκευμένων σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, όπως εικόνες και λέξεις.

Μάθηση

• Ορισμός:

  • Η διαδικασία απόκτησης νέας γνώσης που βοηθά στην προσαρμογή της συμπεριφοράς.

• Τύποι Μάθησης:

  • Εξοικείωση: Αναγνώριση ενός ερεθίσματος ως μη σημαντικού.
  • Ευαισθητοποίηση: Ταχύτερη αντίδραση σε επαναλαμβανόμενα επώδυνα ερεθίσματα.
  • Συνειρμική Μάθηση: Συσχετισμός δύο ή περισσότερων ερεθισμάτων.
  • Αντίληψη: Χρήση προηγούμενων εμπειριών για την επίλυση προβλημάτων.

Συμπεριφορά

• Τι είναι:

  • Το σύνολο των αντιδράσεων του οργανισμού στις μεταβολές του περιβάλλοντος.

• Τύποι Συμπεριφοράς:

  • Ενστικτώδης Συμπεριφορά: Καθορίζεται από το γενετικό υλικό και περιλαμβάνει αντανακλαστικά και εκφράσεις προσώπου.
  • Μαθημένη Συμπεριφορά: Τροποποιείται με την εμπειρία και περιλαμβάνει μορφές όπως η εξοικείωση και η ευαισθητοποίηση.