🧠 Περιφερικό Νευρικό Σύστημα: Δομή και Λειτουργία

Νεύρα

Τα νεύρα αποτελούνται από δεσμίδες μακριών δενδριτών ή νευραξόνων, οι οποίες συγκρατούνται με τη βοήθεια συνδετικού ιστού. Οι νευρικές αποφυάδες των νεύρων περιβάλλονται από νευρογλοιακά κύτταρα, δίνοντάς τους λευκή, γυαλιστερή όψη. Τα κυτταρικά σώματα των νευρώνων, των οποίων οι αποφυάδες συγκροτούν τα νεύρα, βρίσκονται:

• Σε περιοχές του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός)
• Στα γάγγλια, που είναι αθροίσματα σωμάτων νευρικών κυττάρων εκτός του ΚΝΣ.

🔄 Κατηγορίες Νεύρων

Τα νεύρα διακρίνονται σε:

• Αισθητικά νεύρα: Αποτελούνται από αποφυάδες αισθητικών νευρώνων.
• Κινητικά νεύρα: Αποτελούνται από νευράξονες κινητικών νευρώνων.
• Μεικτά νεύρα: Περιέχουν και τα δύο είδη αποφυάδων.

📍 Εγκεφαλικά και Νωτιαία Νεύρα

• Εγκεφαλικά νεύρα: Υπάρχουν 12 ζεύγη εγκεφαλικών νεύρων που είναι αισθητικά, κινητικά ή μεικτά. Εκφύονται από τον εγκέφαλο και νευρώνουν κυρίως περιοχές της κεφαλής και του λαιμού.
• Νωτιαία νεύρα: Υπάρχουν 31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων που εκφύονται από το νωτιαίο μυελό. Όλα τα νωτιαία νεύρα είναι μεικτά και νευρώνουν τον αυχένα, τον κορμό και τα άκρα.

🛤️ Νευρικές Οδοί και Αντανακλαστικά

• Νευρική οδός: Η διαδρομή που ακολουθούν οι νευρικές ώσεις μέσα στο νευρικό σύστημα. Οι οδοί διακρίνονται σε:
  • Κινητικές (φυγόκεντρες): Μεταφέρουν νευρικές ώσεις από το ΚΝΣ στα εκτελεστικά όργανα.
  • Αισθητικές (κεντρομόλοι): Μεταφέρουν νευρικές ώσεις από την περιφέρεια στο ΚΝΣ.
• Αντανακλαστικό τόξο: Η απλούστερη νευρική οδός, που αποτελείται από έναν αισθητικό νευρώνα, έναν ή περισσότερους ενδιάμεσους νευρώνες και έναν κινητικό νευρώνα.

🔄 Αντανακλαστικά: Αμυντικός Μηχανισμός του Σώματος

Τα αντανακλαστικά είναι αυτόματες και ακούσιες απαντήσεις σε αλλαγές που συμβαίνουν μέσα ή έξω από το σώμα. Αυτά τα αντανακλαστικά:

• Βοηθούν στη διατήρηση της ομοιόστασης του οργανισμού (π.χ., ρύθμιση καρδιακού και αναπνευστικού ρυθμού).
• Ελέγχουν γρήγορες αντιδράσεις, όπως αυτές που απαιτούνται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή για τη διατήρηση της ισορροπίας.

🦵 Αντανακλαστικό Γόνατος

Ένα κλασικό παράδειγμα αντανακλαστικού είναι το αντανακλαστικό του γόνατος:

• Εμπλέκονται δύο μόνο νευρώνες: ένας αισθητικός και ένας κινητικός.
• Μετά από κτύπημα στο σύνδεσμο της επιγονατίδας, το πόδι εκτείνεται αυτόματα, συμβάλλοντας στη διατήρηση της όρθιας στάσης.

📊 Σημαντικά Στοιχεία Αντανακλαστικού Τόξου (Πίνακας 9.1)

• Υποδοχέας: Αντιλαμβάνεται αλλαγές του περιβάλλοντος και δημιουργεί νευρικές ώσεις.
• Αισθητικός νευρώνας: Μεταφέρει τη νευρική ώση από τον υποδοχέα στο νωτιαίο μυελό.
• Ενδιάμεσος νευρώνας: Κέντρο επεξεργασίας που μεταφέρει τη νευρική ώση στον κινητικό νευρώνα και στον εγκέφαλο.
• Κινητικός νευρώνας: Μεταφέρει τη νευρική ώση στα εκτελεστικά όργανα.
• Εκτελεστικό όργανο: Αποκρίνεται στη νευρική ώση με σύσπαση των μυών ή έκκριση ουσιών από τους αδένες.