🔄 Μεταβολισμός

Ο μεταβολισμός είναι το σύνολο των βιοχημικών αντιδράσεων που λαμβάνουν χώρα στον οργανισμό. Περιλαμβάνει δύο βασικές διαδικασίες:

🔥 Καταβολισμός

• Ορισμός: Διασπά των οργανικών μορίων με απελευθέρωση ενέργειας.
• Σκοπός: Παραγωγή ATP (Αδενοσίνη Τριφωσφορικού) που χρησιμοποιείται για διάφορες κυτταρικές λειτουργίες.

🏗️ Αναβολισμός

• Ορισμός: Σύνθεση οργανικών μορίων από απλούστερα μόρια με κατανάλωση ενέργειας.
• Πηγή Ενέργειας: Η ενέργεια προέρχεται από τη διάσπαση του ATP.

⚡ Ενέργεια και ATP

• Το ATP είναι η κύρια μορφή ενέργειας που χρησιμοποιείται από τα κύτταρα για να εκτελούν διάφορες λειτουργίες.

🍽️ Θρεπτικές Ουσίες

Για τις μεταβολικές αντιδράσεις απαιτούνται θρεπτικές ουσίες όπως:

• Υδατάνθρακες
• Λίπη
• Νερό
• Βιταμίνες
• Ιόντα

🌬️ Οξυγόνο και Μεταφορά

• Οξυγόνο: Απαραίτητο για τις αντιδράσεις οξείδωσης στον μεταβολισμό.
• Μεταφορά: Το οξυγόνο προσλαμβάνεται από τον ατμοσφαιρικό αέρα στους πνεύμονες και μεταφέρεται με το αίμα στους ιστούς.

🧫 Κυττάρο και Μεταβολικές Διεργασίες

• Κύτταρο: Το βιοχημικό εργαστήριο όπου γίνονται όλες οι μεταβολικές διεργασίες.
• Ενεργειακές Ανάγκες: Διαφέρουν ανάλογα με τις λειτουργίες του κυττάρου και εξασφαλίζονται μέσω του καταβολισμού.
• Σύνθεση Οργανικών Μορίων: Εξασφαλίζεται μέσω του αναβολισμού για την παραγωγή ενζύμων και δομικών πρωτεϊνών.

🍚 Υδατάνθρακες

• Κατανάλωση: Το 99% των υδατανθράκων χρησιμοποιείται για τη σύνθεση του ATP.
• Διαδικασία:
  • Διάσπαση Γλυκόζης: Στο κύτταρο για παραγωγή ATP.
  • Αποθήκευση: Τα μυϊκά κύτταρα αποθηκεύουν γλυκόζη ως γλυκογόνο.
• Κατάσταση Έλλειψης:
  • Σύνθεση Γλυκόζης: Από γλυκερόλη μέσω διάσπασης λιπών.
  • Χρήση Αποθηκευμένων Λιπών: Για κάλυψη ενεργειακών αναγκών.

🧈 Λίπη

• Τύποι:
  • Ουδέτερα Λίπη (Τριγλυκερίδια)
  • Φωσφολιπίδια
  • Χοληστερόλη
• Περιγραφή:
  • Τριγλυκερίδια: Παρέχουν ενέργεια.
  • Φωσφολιπίδια: Δομικό συστατικό κυτταρικών μεμβρανών.
  • Χοληστερόλη: Συστατικό της χολής.
• Απορρόφηση: Στο λεπτό έντερο και μεταφορά στη λέμφο ως χυλομικρά.
• Ενεργειακή Αξία: Ένα γραμμάριο λίπους παρέχει 2,25 φορές περισσότερη ενέργεια από ένα γραμμάριο γλυκογόνου.

🍗 Πρωτεΐνες

• Λειτουργίες:
  • Δομικές: Π.χ., κολλαγόνο.
  • Λειτουργικές: Ενζύματα, αντισώματα.
• Πέψη:
  • Τελικά Προϊόντα: Αμινοξέα.
  • Απορρόφηση: Γρήγορη, μέσα σε 5-10 λεπτά μέσω του αιμοφορικού συστήματος.
  • Χρήση: Πρωτεϊνοσύνθεση ή παραγωγή ενέργειας σε περίπτωση έλλειψης υδατανθράκων και λιπών.

⚖️ Παχυσαρκία

• Αιτίες:
  • Υπερκατανάλωση ενέργειας σε σχέση με την κατανάλωση.
  • Έλλειψη σωματικής άσκησης.
  • Ψυχογενείς, γενετικοί παράγοντες.
• Επίπτωση: Αποθήκευση λίπους στα λιποκύτταρα.
• Διαχείριση:
  • Μείωση θερμίδων.
  • Αύξηση σωματικής άσκησης για αύξηση του μεταβολικού ρυθμού.

🧫 Λιποκύτταρα

• Χαρακτηριστικά:
  • Ο αριθμός τους καθορίζεται γενετικά και δεν μειώνεται μετά το σχηματισμό τους.
  • Μπορούν να αλλάξουν μόνο το μέγεθός τους προσωρινά.
• Δυσκολίες:
  • Επαναλαμβανόμενες δίαιτες δυσχεραίνουν την απώλεια βάρους.
• Στρατηγικές:
  • Μείωση συνολικών θερμίδων.
  • Αύξηση σωματικής άσκησης για βελτίωση του μεταβολικού ρυθμού.

🧠 Ψυχογενής Ανορεξία

• Ορισμός: Περιορισμός της πρόσληψης τροφής με προτίμηση στην απώλεια βάρους.
• Πληθυσμός: Κυρίως γυναίκες (95%).
• Συμπτώματα:
  • Υποθερμία, βραδυκαρδία, υπόταση.
  • Τριχόπτωση, υποσιτισμός.
• Κίνδυνοι: Μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο με θνησιμότητα 5-18%.
• Διαχείριση: Απαιτεί νοσηλεία και επαγγελματική βοήθεια.

🍽️ Βουλιμία

• Ορισμός: Παθολογική υπερφαγία με επακόλουθη προσπάθεια ελέγχου βάρους μέσω έμετου.
• Πληθυσμός: Κυρίως γυναίκες στην εφηβική ηλικία.
• Συμπτώματα:
  • Υπερφαγία σε σύντομο χρονικό διάστημα.
  • Έμετος, χρήση καθαρτικών ή διουρητικών.
  • Επίπεδη αντίληψη της εικόνας του σώματος.
• Συναισθήματα: Κατάθλιψη μετά από επεισόδια υπερφαγίας.
• Διαχείριση: Χρειάζεται επαγγελματική βοήθεια από ειδικούς στην ψυχοπαθολογία.