Ερημοποίηση 🏜️

Φυσιολογικά, τα ερημικά οικοσυστήματα βρίσκονται σε περιοχές όπου η βροχόπτωση είναι εξαιρετικά χαμηλή ☔. Ωστόσο, οικοσυστήματα με άγονα εδάφη, μικρή παραγωγικότητα και περιορισμένη βιομάζα συναντώνται και σε περιοχές με κλίμα που κανονικά θα επέτρεπε πλούσια βλάστηση 🌱. Αυτά τα οικοσυστήματα είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων παρεμβάσεων που οδηγούν στην ερημοποίηση.

Οι λόγοι για τους οποίους ένα οικοσύστημα μπορεί να ερημοποιηθεί περιλαμβάνουν:

• Την καταστροφή του από την όξινη βροχή 🌧️.
• Την αποψίλωση 🌳, όπως συμβαίνει με τα τροπικά δάση.
• Τις πυρκαγιές 🔥 και την υπερβόσκηση στα μεσογειακά οικοσυστήματα.

🖼️ Εικόνα 2.30: Με την καταστροφή των φυτών, το έδαφος παύει να συγκρατείται από τις ρίζες τους. Οι βροχές σχηματίζουν χειμάρρους 🌊, παρασύροντας το χώμα σε ποτάμια, θάλασσες και λίμνες. Η διάβρωση οδηγεί σε γυμνό έδαφος και η περιοχή ερημοποιείται.

Πυρκαγιές στα μεσογειακά οικοσυστήματα 🔥

Το μεσογειακό κλίμα χαρακτηρίζεται από έναν υγρό και ήπιο χειμώνα και ένα θερμό και ξηρό καλοκαίρι 🌞, που ευνοεί την εκδήλωση της φωτιάς λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, της ξηρασίας και της συσσώρευσης ξερών φύλλων.

Τα μεσογειακά οικοσυστήματα μπορούν να ανακάμψουν μέσα σε λιγότερο από 10 χρόνια ✨, καθώς οι οργανισμοί τους είναι προσαρμοσμένοι στην περιοδική φωτιά. Παράδειγμα αυτής της προσαρμογής είναι η ανάπτυξη νέων βλαστών από υπόγειους οφθαλμούς 🌿. Ωστόσο, αυτοί οι μηχανισμοί δεν μπορούν να βοηθήσουν όταν οι φωτιές είναι επαναλαμβανόμενες ή όταν ακολουθούνται από βόσκηση.

🖼️ Εικόνα 2.31: Φωτιά σε μεσογειακό οικοσύστημα.

Μία από τις συνέπειες της φωτιάς είναι η διάβρωση του εδάφους, καθώς τα φυτά που το συγκρατούν καταστρέφονται 🌱. Όταν η κλίση του εδάφους είναι μεγάλη και ακολουθούν καταρρακτώδεις βροχές 🌧️, η διάβρωση γίνεται ακόμη εντονότερη, οδηγώντας σταδιακά στην κατάρρευση του οικοσυστήματος και την ερημοποίηση 🏜️.

Ρύπανση 🏭

Ρύπανση είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με παράγοντες που έχουν βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς 🌍. Οι ρύποι περιλαμβάνουν χημικές ουσίες και διάφορες μορφές ενέργειας, όπως θερμότητα, ήχο και ακτινοβολία.

Η απειλή ενός ρύπου εξαρτάται από την ποσότητα με την οποία εισάγεται στο οικοσύστημα. Ακόμη και μια αβλαβής ουσία σε μικρές συγκεντρώσεις μπορεί να γίνει επικίνδυνη, αν εισάγεται γρηγορότερα από όσο απομακρύνεται από το οικοσύστημα.

Η ρύπανση διακρίνεται σε:

• Ατμοσφαιρική 🌬️
• Ρύπανση των υδάτων 🌊
• Ρύπανση του εδάφους 🌱

Παρότι διακρίνονται έτσι, αυτές οι μορφές ρύπανσης αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

🖼️ Εικόνα 2.33: Ατμοσφαιρική ρύπανση από βιομηχανική μονάδα.

Ατμοσφαιρική ρύπανση 🌫️

Η ατμοσφαιρική ρύπανση άρχισε με την ανακάλυψη της φωτιάς 🔥, αλλά επιδεινώθηκε σημαντικά κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση 🚂, με την καύση ορυκτών καυσίμων και την αύξηση των βιομηχανικών μονάδων 🏭.

🖼️ Εικόνα 2.34: Η ατμοσφαιρική ρύπανση επιδεινώθηκε με τη χρήση του αυτοκινήτου 🚗.

Σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα λόγω ατμοσφαιρικής ρύπανσης περιλαμβάνουν:

• Φαινόμενο του θερμοκηπίου 🌡️: Η υπερβολική καύση καυσίμων αυξάνει το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, δεσμεύοντας περισσότερη θερμότητα και ανεβάζοντας τη θερμοκρασία της Γης. Αν η αύξηση αυτή συνεχιστεί, το 2040 η θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 5°C, προκαλώντας κλιματικές μεταβολές και την τήξη των πάγων 🧊.

🖼️ Εικόνα 2.35: Το φαινόμενο του θερμοκηπίου 🌍.

• Φωτοχημικό νέφος: Αποτελεί μείγμα ρύπων από αυτοκίνητα 🚗, εργοστάσια και ηλιακή ακτινοβολία ☀️. Ρύποι όπως το μονοξείδιο του άνθρακα ανταγωνίζονται το οξυγόνο στο αίμα, ενώ το όζον προκαλεί βλάβες στο αναπνευστικό σύστημα.

• Εξασθένηση της στιβάδας του όζοντος 🧪: Το όζον στην κατώτερη ατμόσφαιρα αποτελεί ρύπο, αλλά στα ανώτερα στρώματα προστατεύει από την υπεριώδη ακτινοβολία ☀️. Η χρήση χλωροφθορανθράκων (CFC) έχει οδηγήσει στη δημιουργία της «τρύπας του όζοντος», αυξάνοντας τις βλαβερές επιπτώσεις της ακτινοβολίας, όπως καρκίνο του δέρματος 🦠.

🖼️ Εικόνα 2.39: Μείωση της στιβάδας του όζοντος στην Ανταρκτική.

Ρύπανση των υδάτων 🌊

Το νερό είναι ένα από τα πιο πολύτιμα φυσικά αγαθά 💧. Η ρύπανση των υδάτων ξεκινά από τις ανθρώπινες δραστηριότητες 🏙️ και καταλήγει σε ποτάμια, λίμνες και θάλασσες.

Ρύποι όπως τα αστικά λύματα 🗑️, τα λιπάσματα και τα βιομηχανικά απόβλητα προκαλούν ευτροφισμό και άλλες διαταραχές, ενώ το πετρέλαιο και τα βαρέα μέταλλα επηρεάζουν άμεσα την υδρόβια ζωή 🐟.

🖼️ Εικόνα 2.43: Το πράσινο χρώμα των νερών είναι ένδειξη ευτροφισμού.

Ρύπανση του εδάφους 🌱

Το έδαφος καλύπτει την επιφάνεια της Γης και είναι σημαντικό για την ανάπτυξη των φυτών 🌍. Η ρύπανση του εδάφους προκαλείται από τοξικές ουσίες όπως ραδιενεργά απόβλητα 🧪 και εντομοκτόνα 🦟, οδηγώντας σε ερημοποίηση και τη μόλυνση των υδάτινων οικοσυστημάτων 🌾.

Ηχορρύπανση 🔊

Ο θόρυβος στις αστικές και βιομηχανικές ζώνες επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία 👂. Ο θόρυβος πάνω από 85 ντεσιμπέλ μπορεί να προκαλέσει απώλεια ακοής 🧏‍♂️, ενώ επιδρά αρνητικά και στην ψυχική υγεία, προκαλώντας στρες και επιθετικότητα 😡.

🖼️ Εικόνα 2.48: Ο θόρυβος από αεροσκάφος μπορεί να φτάσει τα 150 ντεσιμπέλ.