💰 Τα Δημόσια Οικονομικά

📈 Η Σημασία του Δημόσιου Τομέα

Ο δημόσιος τομέας έχει κεντρικό ρόλο στις σύγχρονες οικονομίες, καθώς οι δημόσιες δαπάνες και οι φόροι επηρεάζουν τη λειτουργία της οικονομίας με τους εξής τρόπους:

1. Κατανομή παραγωγικών συντελεστών:

   • Οι δημόσιες δαπάνες μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή ορισμένων αγαθών, κατευθύνοντας πόρους σε τομείς που το κράτος επιθυμεί να ενισχύσει.
     • Για παράδειγμα, οι επενδύσεις σε αγροτική παραγωγή αυξάνουν τη γεωργική παραγωγή.
   • Αντίθετα, η επιβολή φόρων σε αγαθά πολυτελείας μπορεί να μειώσει τη ζήτηση και, τελικά, την παραγωγή τους.

2. Επίπεδο εισοδήματος:

   • Η αύξηση των δημόσιων δαπανών ή η μείωση της φορολογίας αυξάνουν την οικονομική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα μεγαλύτερο εισόδημα.
   • Αντίθετα, η μείωση των δαπανών ή η αύξηση των φόρων μειώνουν την παραγωγή και, κατ' επέκταση, το εισόδημα των πολιτών.

3. Επενδύσεις και ανάπτυξη:

   • Οι δημόσιες δαπάνες σε υποδομές όπως δρόμους, λιμάνια, και φράγματα αυξάνουν το κεφάλαιο της οικονομίας. Αυτό βελτιώνει την παραγωγικότητα και επιταχύνει τον ρυθμό ανάπτυξης.

💼 Δημόσια Έξοδα

Τα δημόσια έξοδα διακρίνονται κυρίως σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1. Δαπάνες για προϊόντα και υπηρεσίες:

   • Περιλαμβάνουν τις δαπάνες για:
     • Μισθούς δημοσίων υπαλλήλων
     • Αγορά υλικών (π.χ., χαρτί, οχήματα, αεροπλάνα)
     • Δημόσια έργα (π.χ., δρόμοι, σχολεία)
   • Αυτές οι δαπάνες οδηγούν σε παραγωγή και δημιουργία εισοδήματος, καθώς αντιπροσωπεύουν την αμοιβή των παραγωγικών συντελεστών που συμμετέχουν στην παραγωγή των αγαθών και υπηρεσιών.

2. Μεταβιβαστικές πληρωμές:

   • Περιλαμβάνουν κοινωνικές παροχές, όπως:
     • Επιδόματα ανεργίας
     • Υποτροφίες
   • Αυτές οι πληρωμές δεν δημιουργούν νέα παραγωγή, αλλά μεταφέρουν εισόδημα από μια ομάδα πολιτών σε άλλες, χωρίς να συμμετέχει η παραγωγή.

💸 Τα Έσοδα του Δημοσίου

Τα κύρια έσοδα του δημοσίου προέρχονται από:

• Φόρους: Υποχρεωτικές πληρωμές πολιτών και επιχειρήσεων στο κράτος, χωρίς να υπάρχει άμεση ανταπόδοση.
• Δημόσιο δανεισμό: Όταν το κράτος δανείζεται από εσωτερικές ή εξωτερικές πηγές.

📊 Φόροι

Οι φόροι κατηγοριοποιούνται με βάση διάφορα κριτήρια:

1. Φορολογική βάση:

   • Φόροι εισοδήματος: Υπολογίζονται με βάση το εισόδημα του πολίτη ή της επιχείρησης.
   • Φόροι περιουσίας: Επιβάλλονται στην περιουσία των πολιτών (π.χ., ακίνητα) ή κατά τη μεταβίβασή της (κληρονομιά, δωρεά).
   • Φόροι δαπάνης: Επιβάλλονται κατά την αγορά προϊόντων. Αυτοί είναι οι λεγόμενοι έμμεσοι φόροι, όπως οι δασμοί στα εισαγόμενα προϊόντα.

2. Αναλογικότητα φόρου:

   • Αναλογικός φόρος: Ο φορολογικός συντελεστής παραμένει ο ίδιος ανεξάρτητα από το μέγεθος του εισοδήματος.
     • Για παράδειγμα, αν ο φόρος είναι 12%, ένα εισόδημα 100 ευρώ θα φορολογηθεί με 12 ευρώ, και ένα εισόδημα 200 ευρώ με 24 ευρώ.
   • Προοδευτικός φόρος: Ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται όσο αυξάνεται το εισόδημα.
     • Παράδειγμα: Για εισόδημα 100 ευρώ, ο φορολογικός συντελεστής μπορεί να είναι 8%, για τα επόμενα 100 ευρώ να είναι 12%, και για τα επόμενα 100 να είναι 18%. Έτσι, όσο αυξάνεται το εισόδημα, αυξάνεται και το ποσοστό φόρου.
   • Αντίστροφα προοδευτικός φόρος: Ο συντελεστής μειώνεται όσο αυξάνεται το εισόδημα. Συνήθως αφορά φόρους κατανάλωσης, όπως ο φόρος στη βενζίνη, όπου άτομα με χαμηλότερο εισόδημα πληρώνουν μεγαλύτερο ποσοστό από το εισόδημά τους σε φόρους σε σχέση με τα άτομα με υψηλότερο εισόδημα.

💰 Δημόσιος Δανεισμός

Ο δημόσιος δανεισμός μπορεί να προέρχεται από δύο κύριες πηγές:

1. Εξωτερικός δανεισμός:

   • Δάνεια που συνάπτονται από άλλες χώρες ή διεθνείς οργανισμούς.
   • Τα εξωτερικά δάνεια συνήθως εξοφλούνται σε συνάλλαγμα, κάτι που επιτρέπει τη χρηματοδότηση εισαγωγών κεφαλαιουχικών αγαθών.

2. Εσωτερικός δανεισμός:

   • Το κράτος μπορεί να δανειστεί από:
     • Κεντρική Τράπεζα: Αυξάνοντας την ποσότητα χρήματος (έκδοση νέου χρήματος).
     • Αποταμιεύσεις του κοινού: Με την έκδοση ομολογιακών δανείων.
     • Εμπορικές τράπεζες: Με διάφορους τρόπους, όπως μέσω έκδοσης χρεογράφων.

Ο δημόσιος δανεισμός διακρίνεται σε:

• Μακροχρόνιος δανεισμός: Χρηματοδοτεί επενδύσεις μεγάλης κλίμακας και μακροχρόνιας απόδοσης, όπως δημόσια έργα.
• Βραχυχρόνιος δανεισμός: Καλύπτει άμεσες ανάγκες του κράτους, όπως η πληρωμή μισθών ή άλλων τρεχουσών δαπανών.